ÖNEMLİ!!! BLOĞUMUZ www.siddetsizlik.org SİTESİ ÜZERİNDEN GÜNCELLENEREK DEVAM ETMEKTEDİR!

Şiddetsizlik, şiddetsizlik antrenmanları ve yöntemleri üzerine gerekli bilgilere, dokümanlara, makalelere bu siteden ulaşabilirsiniz.

ANTRENÖRLERE: Örnek Program (konsensus)




10:00 HOŞGELDİNİZ

10:15 TANIŞMA 30’
Hava durumu 15’
Tanışma Oyunu 10’

10:45 KONTRAT 15’

11:00 BEYİN FIRTINASI 15’
Karar alma süreçlerinde yaşadığınız sorunlar

11:15 KONSENSUS 30’
Sunum:
-Konsensus nedir? Şiddetsiz bir araç olarak konsensus..
-Konsensusun aşamaları
-Konsensusta roller
-Konsensus Çeşitleri

11:45 1-2-4-8 EGZERSİZİ 60’
Sizin için vazgeçilmez üç şey?
Grup sunumları
Değerlendirme

12:45 ARA 15’

13:00 SENARYO EGZERSİZİ 60’
Senaryonun anlatılması
İki gruba ayrılma
Uygulama
(kolaylaştırıcılar konuşma haritası çıkarır)
Grup temsilcilerinin sunumları
Değerlendirme
Kolaylaştırıcıların harita sunumu ve değerlendirmeleri

14:00 GENEL DEĞERLENDİRME 15’
Bugün sizin için nasıl geçti?
Grupla paylaşmak istediğiniz bir şey var mı?
Bugünden size kalan ne oldu?

14:15 OYUN 15’
Kördüğüm


14:30 BİTTİ

ANTRENÖRLERE: Oyunlar


OYUNLAR
Oyunları çoğunlukla rahatlamayı sağlamak, düşen grup enerjisini yerine getirmek, ele alınacak konuya bir geçim sağlamak ve kapanışı eğlenceli bir şekilde yapmak için kullanıyoruz. Ancak kimi oyunlar aynı zamanda bir egzersiz olarak da değerlendirilebilir. Sık kullandığımız oyunları mümkün olduğunca sınıflamaya çalıştık. Ancak burada yazılanların dışında, farklı veya yeni oyunlar geliştirmek ya da buradakileri değiştirerek de kullanmak mümkün.

TANIŞMA OYUNLARI
1) İSİM OYUNU
AMAÇ: Grup içinde tanışmıyor olanların birbirlerinin iç dünyası ile ilgili ön bilgi edinmesinin yanı sıra yine tanışmıyor olmaktan kaynaklı, eğer varsa ilk gerilimlerin ortadan kaldırılması.
UYGULAMA: Katılımcılar daire şeklinde otururlar. Ortaya katılımcı sayısından daha fazla olan kartpostallar dağınık şekilde bırakılır. Her katılımcı istediği bir kartpostalı seçer. Ya çifter çifter ya dörder dörder ya da iki büyük grup halinde gruplar oluşturulur ve her katılımcı neden o kartpostalı seçtiğini gruba anlatır. Ardından büyük gruba geçilir ve her katılımcı seçtiği kartpostalın kendisine ne ifade ettiğini özet halinde anlatır.
MALZEME: Çeşitli kartpostallar.
SÜRE: Küçük gruplar da dahil olmak üzere 30 dakika.

2) TİPİK HAREKET
AMAÇ: Antrenmanların başında tanışmak ve katılımcıların isimlerini öğrenmek için oynanır
UYGULAMA: Grup bir daire oluşturur. Bir kişi önce adını söyler ve tipik bir hareketini gösterir. Örneğin; “benim adım Ali ve düşünürken alnımı ovuştururum.” Sol yanında duran, önce Ali’nin adını söyler ve yaptığı hareketi gösterir, sonra kendi adını ve tipik hareketini gösterir. Her katılımcı kendisinden öncekilerin adını ve hareketlerini yapmalı ve en son kendi adını söylemeli ve hareketini göstermelidir.
MALZEME: Yok
SÜRE: 20 dakika

3) TOPLARLA İSİM OYUNU
AMAÇ: Tanışma ve grup içinde varsa gerilimi azaltmak
UYGULAMA: Grup bir daire oluşturur. Önce tek topla başlanır. Top kimin elindeyse oyunu o başlatır. Elindeki topu gruptan birine atarken adını söyler. Herkese top gelip, bir başkasına attığında, top son kişiden oyunu başlatana atılır. Böylece ilk tur bitmiş olur. Bir kaç kez top, aynı sırayla aynı kişilere atıldıktan sonra ikinci top devreye girer. İkinci top grup içinde ters yönde yani sondan başa doğru atılır. Ya da üçüncü bir top daha kullanılır ve ilk iki top aynı yönde dolaşırken üçüncü top ters yönde atılır. Hedef topların yere düşürülmeden, isim ve kişi sırası değişmeden oyuna devam edebilmektir.
MALZEME: Orta büyüklükte iki-üç top.
SÜRE: 20 dakika

4) ATOM OYUNU
AMAÇ: Katılımcıların birbirlerini daha iyi tanımalarını olanaklı kılmak.
UYGULAMA: Bir müzik eşliğinde herkes mekanda dolaşır ya da dans eder. Belli bir süre sonunda müzik kesilir ve yönlendirici bir sayı söyler. Katılımcılar söylenen sayıya göre grup oluştururlar. (Mümkün olduğunca küçük gruplar oluşturmak yararlı olur. Örneğin üç, beş, iki, ...vb.) Önceden belirlenen soru söylendikten sonra, belirlenen süre içinde gruplar bu soru üzerine konuşurlar. Sürenin bitiminde müzik yeniden başlatılır, bir süre sonra kesilir ve ikinci soru için grup oluşturulur.
Örnek sorular;
- Buraya nasıl geldin?
- Nerede ve nasıl yaşıyorsun?
- Nerede çalışıyorsun?
- Yoğunlaştığın konular neler?
Önceden sorular belirlenebildiği gibi gruplar kendi istedikleri konularda da konuşabilirler.
MALZEME: Bir teyp ve uygun bir kaset.
SÜRE: 20 dakika

5) TANIŞMA OYUNU
AMAÇ: Birbirini tanımayan insanlardan oluşan bir grup ile yapılacak olan bir antrenmanın başında, grup üyelerinin birbirlerini tanımaları için oynanır.
UYGULAMA: Her katılımcıya 5 adet küçük kağıt ve kalem dağıtılır. Beş soru oluşturulur. Örneğin;
- En son okuduğun kitap hangisi?
- En sevdiğin yemek hangisi?
- Üç haftalık bir tatilin var, nerede olmak istersin?
- Hangi ünlü ile bir hafta geçirmek istersin?
- Nerede yaşıyorsun?
Her bir kağıda bu soruların cevapları yazılır. Herkes bu kağıtları üzerine yapıştırır ve dolaşmaya başlar. Karşı karşıya gelinen diğer katılımcılarla bu sorular üzerine sohbet edilir.
MALZEME: Kağıt, kalem ve yapıştırıcı
SÜRE: 20 dakika



UYANDIRMA – ISINMA - RAHATLAMA
1) RÜZGAR NEREDEN ESİYOR?
AMAÇ: Tanışmak ya da grubun enerjisinde bir düşme gözlendiyse, uyandırmak ve hareket sağlamak için oynanabilir.
UYGULAMA: Katılımcıların sayısından bir eksik sayıdaki sandalyeler geniş bir daire şeklinde dizilir. Herkes oturur ve bir kişi açıkta kalır. Açıkta kalan ebe olur. Dairenin ortasında durur. Ortadaki kişi rüzgarın nereden estiğini söyler. Örneğin; “Rüzgar bugün kot pantolon giyenlerden yana esiyor.” der ve grup içinde kot pantolon giyen herkes yer değiştirmek, başka bir sandalyeye oturabilmek için yerinden kalkar. Ebe de bulduğu boş yere oturur. Sonuç olarak bir kişi yine açıkta kalır ve o yeni ebedir. Yer değiştirirken uyulması gereken kural hemen yanında boşalan sandalyeye oturmamaktır. Çeşitli seçenekler kullanılabilir. Örneğin; “Rüzgar küpe takanlardan yana esiyor.”, “Rüzgar dün akşam iyi uyuyanlardan yana esiyor.”, “Rüzgar çocuğu olanlardan yana esiyor.”, ...vb
MALZEME: Katılımcı sayısından bir eksik sayıda sandalye.
SÜRE: Grubun ihtiyacı ve ilgisi oranında yaklaşık 15 dakika

2) SİNCAP – DEPREM
AMAÇ: Hızlı hareket edebilmek ve eğlenmek.
UYGULAMA:Üçer kişilik gruplar oluşturulur. Bir kişi açıkta kalır. Üç kişilik gruplarda iki kişi karşı karşıya durur ve bir evin çatısı gibi ellerini yukarıda birleştirirler. Böylece sağ ve sol duvarı olan bir ev oluşturulur. İçine üçüncü kişi “sincap” girer. Açıkta kalan bir kişi ebedir ve verebileceği dört komut vardır.
“sağ duvar” dediğinde bütün grupların sağ duvarları yeni bir evin sağ duvarı olmak için grubundan ayrılır. Bu arada ebe boş bulduğu ilk evin sağ duvarını oluşturur. Açıkta kalan bir kişi yeni ebedir ve o da dört komuttan birini verir.
“sağ duvar”
“sol duvar”
“sincap”
“deprem”
‘Deprem’ dendiği zaman bütün yapılar bozulur ve yeni baştan üçer kişilik gruplar oluşturulur.
MALZEME: Yok
SÜRE: 15 dakika

3) BALONU DÜŞÜRME
AMAÇ: Antrenmanın başında grubu canlandırmak ve grup bilincini uyandırmak.
UYGULAMA: Katılımcı sayısına eş balon şişirilir. Önce biri sonra diğerleri olmak üzere balonlar birer birer oyuna dahil edilir. Hedef balonların hiç yere değmeden havada kalmasıdır. Katılımcılar bir voleybol gibi düşünebilirler bu oyunu.
MALZEME: Katılımcı sayısı kadar şişirilmiş balon.
SÜRE: 15 dakika

4) HAYVANAT BAHÇESİNDEKİ GEZİNTİ (rahatlama oyunu)
AMAÇ: Grubun yorgunluğunu ve varsa gerilimini azaltmak için rahatlama amacıyla oynanır.
UYGULAMA: Grup dar bir daire oluşturur. Herkes birbirinin sırtını görecek şekilde, elleri önündekinin omuzlarında durur. Bir kişi öyküyü anlatmaya başlar. Anlatılan öyküye göre ellerle öndekinin sırtına masaj yapılır.
örnek öykü; bir gün canımız çok sıkıldı ve hayvanat bahçesine gittik. Dolaşmaya başladıktan biraz sonra yavaş yavaş yağmur yağmaya başladı. Biz gezmeye devam ettik, derken yağmur hızlandı ve dolu yağmaya başladı. Üstü kapalı bir yere geçmiştik ki bir tavşan önümüzden hızla geçti. Arkasından bir atın nal seslerini duyduk, önce uzaktan geliyordu sonra yaklaştı yaklaştı önümüzden geçip gitti. Dolu yerini yine sakin bir yağmura bırakmıştı ki hafif hafif rüzgar esmeye başladı. Biz yürümeye başladık, biraz daha hızlandı rüzgar ama biz yürümeye devam ettik. Maymunların olduğu kafesin önünden geçerken, maymunlar o daldan bu dala sıçrayıp duruyordu. Bir süre onları seyrettik. Ama yağmur yine hızlanmaya başladı. Her yerimiz ıslandı, ıslandı,... hızlı adımlarla hayvanat bahçesinden çıktık ve evlere döndük.
(öykü anlatanın yaratıcılığı oranında genişleyebilir ve değişebilir.)
MALZEME: Yok
SÜRE: 15 dakika

5) FLAMENGO - PENGUEN
AMAÇ: Enerjiyi arttırmak ve eğlenmek için.
UYGULAMA: Gruptan bir kişi flamingo kuşu olur ve bu kuşun tipik hareketini yapar. (Ağır çekimde bir görüntü gibi kollar iki yanda dalgalanırken bu hareketle uyumlu halde büyük adımlar atılır.) Diğer grup elemanlarının tümü penguendir ve penguenler gibi yürürler. (Kollar vücuda bitiştirilir ve eller yere paralel olarak tutulur. Ayaklar ise topuklar birbirinden ayrılmayacak şekilde küçük adımlar atılarak yürünür.) Penguenler küçük adımları ile flamingo kuşundan kaçmaya çalışırlar. Flamingonun dokunduğu her penguen flamingoya dönüşür ve diğer penguenleri yakalamaya çalışır. Gruptaki herkes flamingo olup bir penguen kaldığında bu kez penguen flamingoları yakalamaya çalışır. Eğer grup isterse başka iki hayvanın tipik hareketini oluşturup oyunu o şekilde de oynayabilir.
MALZEME: Yok
SÜRE: 20 dakika

6) SEN GOFI MISIN?
AMAÇ: Eğlenmek
UYGULAMA: Bütün grup belli bir alan içinde gözlerini kapatarak dolaşmaya başlar. Antrenörün seçtiği biri Gofi’dir ve gözlerini açıp sessizce grubun içinde dolaşır. Gözleri kapalı olarak alanda dolaşan grup elemanları birbirlerine çarptıkları zaman “Sen Gofi misin?” diye sorar ve eğer çarptığı kişi Gofi değilse o kişi de aynı soruyu sorar ve dolaşmaya devam ederler. Amaç Gofi’yi bulmaktır. Çarpılan kişi Gofi ise “Gofi sen misin?” sorusuna karşılık vermez. Bu durumda el ele tutuşup dolaşmaya başlarlar. Gofi’yi bulup elini tutan gözlerini açar. Herkes Gofi’ye eklemlendiğinde oyun biter.
MALZEME: Yok
SÜRE: 15 dakika

7) STICKER
AMAÇ: Eğlenmek!!!
UYGULAMA: Her katılımcının bedeninin değişik yerlerine üçer tane sticker yapıştırılır. Hedef üstünde hiç sticker kalmamasıdır. Yapıştırılan stickerı başkalarının üzerine yapıştırmaya çalışılır. Sürenin bitiminde üstünde hiç sticker olmayan kazanmış sayılır. Sticker yerine başka malzemeler de kullanılabilir. Örneğin mandal.
MALZEME: Bol miktarda sticker, mandal ya da uygun başka bir malzeme.
SÜRE: 15 dakika

8) GÜNAYDIN ARKADAŞIM
AMAÇ: Günün ve antrenmanın ilk saatlerinde grubu enerjik hale getirmek.
UYGULAMA: Katılımcılar bir daire oluştururlar. Bir kişi ebe olur ve dairenin dışında tur atar. Seçtiği birinin sırtına dokunur. Dokunduğu kişi ile dairenin etrafında, ters yönlerde koşarlar. Karşılaştıkları noktada durup birbirlerini öpmeleri ve “günaydın arkadaşım” demeleri gerekir. Hedef dairedeki boş yeri kapmaktır. Bir kişi boş yeri kapar diğeri ebe olur.
MALZEME: Yok
SÜRE:15 dakika

9) MÜZİKLİ SANDALYE
AMAÇ: Eğlenmek için oynanır.
UYGULAMA: Katılımcı sayısından bir eksik sayıda sandalye arkalı önlü yan yana dizilir. Hareketli bir müzik başlar ve katılımcılar sandalyelerin etrafında dans ederek dönerler. Müzik kesilince herkes sandalyelere oturur. Müzik yeniden başladığında iki sandalye daha eksiltilir. Hedef bütün katılımcıların sandalyelere oturabilmesidir. Her turda iki sandalye eksiltilir. Oyun tek bir sandalye kalıncaya kadar devam eder. Kalan son sandalyeye de bütün katılımcıların birlikte oturması gerekir.
MALZEME: Sandalyeler, kaset çalar.
SÜRE: 15 dakika

10) SESSİZ DİNLEME (ya da NE DUYDUN?)
AMAÇ: Sessizliğin aslında herkes için farklı bir ses içerdiği bu oyunda amaç ortama konsantrasyon sağlamak ve rahatlamaktır.
UYGULAMA: Bütün katılımcılar gözlerini kapatır ve beş dakika boyunca sessizliği dinler. Bu süre sonunda tur yapılarak “ne duydun?” sorusuna yanıt verilir.
MALZEME: Yok
SÜRE: 15 dakika

KONU MERKEZLİ OYUNLAR
1) GORDİYON DÜĞÜMÜ
AMAÇ: Kördüğüm haline gelen grubun, ellerini bırakmadan düzgün bir daire oluşturmaya çalışmaları ve grup içi iletişim sağlayarak birlikte bir sorunu çözmek.
UYGULAMA: Grup daire oluşturur. Bütün katılımcılar gözlerini kapatıp ellerini ileriye uzatırlar. Yavaş ve küçük adımlarla dairenin merkezine doğru yürürler. Gözler kapalı olarak herkes dokunduğu ilk eli tutar. Açıkta bir el kalmayınca herkes gözlerini açar. Ortada kördüğüm olmuş bir görüntü vardır. Eller hiç bırakılmaksızın, çeşitli hareketler ve yer değiştirmelerle yeniden düzgün bir daire oluşturmak gerekmektedir.
MALZEME: Yok
SÜRE: Genellikle daire oluşuncaya kadar oyun devam eder. Ancak kimi durumlarda oluşan düğümü çözmek mümkün olmayabilir. Bu durumda oyun bırakılır. Yaklaşık olarak 20 dakika.

2) ARKADAKİNİN DİZİNE OTURMAK
AMAÇ: Birlikte ve uyum içinde hareket edebilmek.
UYGULAMA: Her katılımcı öndekinin sırtını görecek şekilde ve ellerini onun omzuna koyarak daire halinde durur. Dairenin merkezine doğru küçük yan adımlarla yürünür. Yeterli sıkışma sağlandıktan sonra herkes aynı anda ve yavaşça çömelmeye başlar. Çömelme arkadakinin dizlerine oturulunca sonlanır. Herkes bir arkadakinin dizlerine oturduğunda bir kişi komut verir ve hep birlikte önce sağ ayakla ileriye doğru bir adım atılır. Eğer daire hala yıkılmadıysa sol ayakla bir adım daha atılır. Grup hala sağlam duruyorsa adım atmaya devam edilir.
MALZEME: Yok
SÜRE: Katılımcıların ruh haline ve katılımına göre yaklaşık 15 dakika.

3) YAĞMUR SAĞANAĞI
AMAÇ: Duyma ve algılamaya dayalı bu oyunda amaç grup içi koordinasyon ve konsantrasyonun sağlanmasına yardımcı olmaktır.
UYGULAMA: Bütün grup bir daire şeklinde ayakta durur. Herkes gözlerini kapatır. Ortamın sessiz olması gerekir. Oyunun yönlendiricisi önce ellerini ovuşturur. Dairedekiler dikkatle sesi dinler. Yönlendiricinin solundaki aynı şeyi yapmaya başlar. Herkes sol yanındakinden aldığı sesin aynısını yapar. Yönlendiricinin sağındaki katılımcı da el ovuşturmaya başladığında bu kez parmak şıklatma başlar ve bu sürerken, yönlendirici alkış sesi olan üçüncü sesi verir. Parmak şıklatmaların yerini alkış sesi alır. Diğer hareketler sırasıyla; göğüs yumruklamak, bacaklara vurmak, yere topuklarla vurmak, ...vb’dir. Ses, küçük yağmur damlalarından başlayıp yağmur sağanağına kadar gelişip yeniden yağmur damlalarına döner.
MALZEME: Yok
SÜRE: Yaklaşık 20 dakika

4) KURT, AVCI, NİNE (rekabet oyunu)
AMAÇ: Gruplar arası rekabet duygusunu açığa çıkarmak.
UYGULAMA: Katılımcılar eşit sayıda iki grup oluştururlar. Her grup, diğer grubun duymayacağı şekilde hangi figürü canlandıracağına karar verir.
Ön pençelerini havaya kaldırıp bağıran kurt
Hayali bir tüfeği karşısındakine doğrultmuş olan avcı
Parmak sallayan nine.
Bu üç figürden birini seçen gruplar düz bir çizgi halinde, önce sırtları birbirlerine dönük olarak dizilirler. Oyunu yönlendirenin komutuyla yüzlerini birbirlerine dönüp kararlaştırdıkları figürü gösterirler.
Kurt nineyi yer.
Avcı kurdu vurur.
Nine avcıyı durdurur.
Hangi grubun kazandığı böylece ortaya çıkar.
Kazananı belirleyene kadar tur döner. Berabere kalıncaya kadar oynadıktan sonra oyunu bırakmak isteyen gruplar da vardır.
MALZEME: Yok
SÜRE: 15 dakika

5) ŞİŞE - KALEM
AMAÇ: Kişiler arası koordinasyon ve birlikte bir iş yapabilme becerisi sağlamak.
UYGULAMA: Birbirine bağlanmış iplerin üç ucunda kafaya geçebilecek bir halka yapılmıştır. Dördüncü ucunda ise bir kalem bağlı bulunmaktadır. İplerin uçlarını kafalarına geçirenler kalemi, ipler arasındaki gerginliği bozmadan şişenin içine sokmaya çalışırlar.
MALZEME: Dört tane eşit uzunlukta ip, kalem, şişe
SÜRE: 15 dakika

6) TUHAF ÇARŞI
AMAÇ: Yaratıcılığın ortaya çıkaran bu oyun eğlenmek için oynanabilir.
UYGULAMA: Daha önceden hazırlanan içinde değişik nesnelerin olduğu bir kutudan katılımcılardan birer nesne seçmeleri istenir. İki dakika içinde o nesne ile ilgili, değişik işlevleri üzerine düşündükten sonra, verilen bir sinyal ile dolaşmaya başlayan katılımcılar, “dur” komutunun ardından kendilerine en yakın bulunan diğer katılımcı ile bir çift oluşturur. Elindeki nesneyi diğerine satmaya çalışır.
MALZEME: Değişik nesneler. (mandal, kalem, kibrit kutusu, ...vb)
SÜRE: 15 dakika

7) İŞBİRLİĞİ ÇEMBERİ:
AMAÇ: İşbirliğine dayalı olan bu oyun denge ve güven sağlamanın yanı sıra grubun canlanmasını da sağlar.
UYGULAMA: Katılımcılar el ele tutuşarak geniş bir çember oluştururlar. Tek ve çift sayılar olmak üzere iki grup olarak hareket ederler. Tek dendiği zaman, tek sayı olanlar vücutlarını dik tutacak şekilde çemberin içine doğru yavaş, dikkatli ve dengeyi bozmayacak şekilde eğilirken, çift olanlar da aynı şekilde dışına doğru eğilirler. Tek ve çift komutlarıyla oyun, bir kaç kez tekrarlanır. Dikkat edilecek en önemli nokta yavaş ve dengeli hareket etmektir.
MALZEME: Yok
SÜRE: 10 dakika

8) tavşan oyunu:
Amaç: Başlarken ortamı ısındırmak ve giriş niteliğinde homofobi/temas/ilişki kurma konusuna da değinen bir oyun...
UYGULAMA: Grup daire şeklinde oturur. Antrenör, elinde kulaklarından ve poposundan tuttuğu bir tavşan olduğunu farz eder ve gruptan bunu hayal etmelerini ister. Tavşanı, istediği bir yerinden öperek sol yanındaki katılımcıya uzatır.
Sol yandaki katılımcı da tavşanın istediği bir yerinden öperek diğerine geçirir ve böylece bütün katılımcılar bu şekilde tavşanı öperler. Tavşan, antrenöre tekrar geldiğinde, antrenör tavşanı yanına oturtur (tavşan hayalini güçlendirmek için antrenör jestler katabilir.) Ve az önce tavşanı neresinden öptüyse aynı şekilde herkes sol yanındaki katılımcıyı tavşanı öptüğü yerden öpmesi istenir.
MALZEME: Yok
SÜRE: 15-20 dakika



OYUN VE EGZERSİZ OLANLAR
1) KÖR YILAN (güven oyunu ve egzersizi)
AMAÇ: Aynı zamanda bir egzersiz olan bu oyunda amaç, güven ve işbirliğini denemektir.
UYGULAMA: Katılımcılar sıra halinde durup, ellerini önündekinin omzuna koyar. En önde duran dışında herkes gözlerini kapatır. Gözleri açık olan yılanın başı, gövdeyi gezdirir ve herkesin yolu anlamasına, kimsenin yaralanmamasına dikkat eder. Bu oyun, parlak ışık ve gölgenin olduğu, farklı zeminlerin yer aldığı, kokunun değiştiği açık havada daha güzeldir. Yılanın başı dışında ona eklenerek gövdeyi oluşturan herkes önündekinden kopmamalı ve arkasındakini kollamalıdır.
MALZEME: Yok
SÜRE: 20 dakika
*Eğer ortaya çıktıysa, korkular ve güven duygusu üzerine bir değerlendirme yapılabilir.

2) SALLANAN ŞİŞE (güven oyunu)
AMAÇ: Grup içindekilerin birbirlerine güven duymaları ve kendilerini rahat hissetmeleri.
UYGULAMA: Katılımcı sayısına göre, ne çok büyük ne de çok küçük olmayan (ortalama sekiz-dokuz kişilik) gruplar/grup oluşturulur. Omuz omuza olacak şekilde sıkışık bir daire oluşturulur. Dairenin merkezine gruptan biri geçer ve gözlerini kapatır. Kendisini vücudunu düz tutacak şekilde öne doğru bırakır. Daireyi oluşturanlar ellerini göğüs hizasında tutup, avuç içleri ortadaki katılımcıyı tutacak şekilde hazır beklerler. Ortadaki katılımcı üstüne doğru geldiğinde, sakince sağa ya da sola doğru kaydırırlar. Ortadaki kişi hareket yeteneği/iradesi olmayan bir kukla gibi elden ele geçirilir. (Ortada duranın ayakları sabit durmalıdır.) Gruptan isteyen herkes dairenin ortasına geçer ve oyun tekrarlanır. Oyun sırasında sessizlik çok önemlidir ve ortadaki kişinin yere düşmemesine dikkat edilir.
MALZEME: Yok
SÜRE: Katılımcı sayısına göre değişir. Ancak dairenin merkezine geçen her kişi için ortalama 3-4 dakika yeterlidir.

3) KENDİNİ MASADAN BIRAKMAK (güven oyunu ve egzersizi)
AMAÇ: Kendine ve grup üyeleri arasındaki güven duygusunu pekiştirmek.
UYGULAMA: Gruptan dönüşümlü olarak birer kişi bir masanın üzerine çıkar ve gözlerini kapatır. Diğerleri karşılıklı olarak yüzleri birbirine dönük ve ellerini birbirlerine uzatarak, kollarıyla bir yatak oluştururlar. Masanın üzerinde gözleri kapalı olarak bekleyen katılımcı hazır hissettiğinde kendisini boşluğa, yani kolların üzerine bırakır. Grup üyeleri masadan kendini bırakan kişiyi yere düşürmemelidir. Herkes bir kere masanın üzerine çıkacak şekilde tur dönülür.
UYARI: Kendisini masadan boşluğa bırakan katılımcının güven duygusunu ve fiziksel bütünlüğünü korumak için yere düşmemesi gerekiyor. Bu nedenle de son derece dikkatli davranılmalı.
MALZEME: Yok.
SÜRE: 15 dakika

4) PARA ELDEN ELE
AMAÇ: Grup arasında iletişim ve konsantrasyonu sağlamak ve eğlenmek için oynanabilir.
UYGULAMA: Katılımcılar bir daire oluşturur. Herkesin sağ elinde bir adet demir para bulunur. Belli bir ritim içinde herkes aynı anda sağ elindeki parayı sol tarafındakinin sol eline verirken, sol eliyle sağ tarafındakinden demir parayı alır ve hemen sağ eline aktarır. hedef her hangi bir karmaşa olmaksızın ve ritmi-uyumu bozmadan bunu olabildiğince çabuk ve uzun süre yapmaktır. Eğer grup içinde iyi bir uyum yakalanırsa kural biraz daha zorlaştırılıp hemen yanımızdaki değil onun yanındakine parayı verip, diğer yanımızdakinin bir yanındakinden parayı alırız.
MALZEME: Herkese birer adet demir para.
SÜRE: 15 dakika

KAPANIŞ OYUNLARI
1) MÜZİK GRUBU
AMAÇ: Uzun süreli antrenmanların son gününde eğlenmek ve keyifli bir bitiş sağlamak için kullanılabilir.
UYGULAMA: Bütün katılımcılara bir müzik grubunun üyeleri oldukları söylenir. Akşam konsere çıkacaklar ve bir kez daha prova almaları gerekiyor. Kısa bir provanın ardından da hemen konser başlayacak. Müzik aleti olarak herkes istediği bir şeyi seçebilir. Hedef ortak bir ritim yakalamaktır.
MALZEME: Katılımcıların inisiyatifine bağlı olarak her şey kullanılabilir.
SÜRE: Sıkılana kadar.

2) BEN KIMIM?
AMAÇ: Uzun süreli antrenmanların sonuna doğru oynanabilecek olan bu oyun, tanıma ve gözlem yapmaya yönelik eğlenceli bir oyun.
UYGULAMA: Bütün katılımcılar isimlerini küçük bir kağıda yazıp bir kutuya atarlar. İki grup oluşturulur. Her gruptan bir temsilci kutudan bir kağıt seçer. Seçtiği kağıttaki isim kendi grubundan ise o kağıdı bırakıp yeni bir tane seçer. Karşı gruptan birinin adını seçtiği zaman grup olarak o kişinin üç belirgin özelliğini saptarlar. İki grup bir araya gelir. Seçmiş ve üç belirgin özelliğine karar vermiş oldukları kişinin taklidini yaparlar. Kim olduğunu bulmak için üç tahmin hakkı vardır. Eğer kim olduğu bulunamazsa isim grup tarafından açıklanır.
MALZEME: Yok.
SÜRE: 15 dakika

ANTRENÖRLERE: Egzersizler



EGZERSİZLER

TANIŞMA

1) KARTLARLA TANIŞMA
AMAÇ: Bir antrenman programının başında katılımcıların birbirlerini tanımalarını sağlamak.
YÖNTEM: Küçük grup
UYGULAMA:
1.aşama: Katılımcıların oturduğu dairenin ortasına her birinin görüneceği şekilde çeşitli kartlar konulur. Ve her katılımcıdan kendisini en iyi ifade ettiğini düşündükleri bir tanesini seçmeleri istenir. Kartların seçimi bittikten sonra küçük gruplar halinde ve belli bir süre tartışılır. Herkes seçtiği kartı neden seçtiğini diğerlerine aktarır.
2.aşama: Sürenin bitiminden sonra gruplar bir araya gelir her katılımcı tur yöntemiyle kısaca, neden o kartı seçtiğini gruba aktarır.
SÜRE: 30 dakika.
MALZEME: Çeşitli kartpostallar.

2) ZAMAN (HAYAT) ÇİZELGESİ
AMAÇ: Katılımcıların birbirini daha iyi tanımalarını sağlamak.
YÖNTEM: Küçük gruplar.
UYGULAMA: Duvara belirli aralıklarla içinde olduğumuz yıldan geriye doğru beşer ya da onar yıllık aralarla yıllar yazılır. Katılımcılara küçük kağıtlar, kalem verilir. Geçmişte yaşadıkları ve buraya gelmelerinde etkili olan, olayları küçük kağıtlara yazmaları istenir. Belli bir süre sonunda herkes duvardaki yıllara göre, yazdıkları durum ya da olayları denk gelen tarihlere göre duvara asarlar. Asılan kağıtlar okunduktan sonra küçük gruplara ayrılıp, herkes kendisi için önemli bulduğu bir ya da iki olayı üzerine küçük grupta konuşur.
MALZEME: Kağıt ve kalem
SÜRE: 30 dakika

3) ADIM TAŞLARI
AMAÇ: Katılımcıların birbirlerini daha iyi tanımaları.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA: Katılımcıların her birine beşer tane kağıt verilir. Bu kağıtlara hayatlarında anlamlı olduğunu düşündükleri beş şeyi yazmaları istenir. Bu kağıtlar daha sonra bir nehri andıran biçimde yere konur. Katılımcılardan bunları okumaları istenir. Kendilerine ait olan ya da olmayan 3-5 kağıt seçmeleri istenir. Seçtikleri bu kağıtları kullanarak nehrin diğer tarafına geçmeye çalışırlar.
DEĞERLENDİRME:
Katılımcılardan neden o kağıtları seçtiklerini kısaca anlatmaları istenir.
MALZEME: kağıtlar ve kalem.
SÜRE: 30 dakika.


ISINMA - HAZIRLIK

1)BEKLENTI AĞACI
AMAÇ:
- Bir antrenman başlarken istek ve kaygıları ortaya çıkarmak.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA:
-Duvar kağıdına kökleri de olan bir ağaç resmi çizilir.
-Katılımcılara farklı iki renkte olan küçük kağıtlardan dağıtılır. Bir renge “olmasını istediğim şeyler” diğer renge “olmasını istemediğim şeyler”i yazmaları istenir. Bunun için katılımcılara yaklaşık 5 dakikalık zaman verilir.
-Duvara asılı olan ağaç resminin üst kısmına “olmasını istediğim şeyler”, kök kısmına “olmasını istemediğim şeyler” yapıştırılır.
MALZEME:
Duvar kağıdı, markör, yapıştırıcı, iki ayrı renkte küçük kağıtlar, kalemler,

2)DAVRANIŞ ANLAŞMASI (kontrat)
AMAÇ: Antrenman süresince bütün katılımcıların istek ve ihtiyaçları konusunda fikir birliğine varmak ve uyulması gereken kuralları belirlemek.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA:
Duvara asılan büyük bir kağıda katılımcıların belirlediği uyulmasını istedikleri ilkeler yazılır. Antrenman süresince görülebilecek bir yerde asılı kalır. Bu ilkelere ters düşen bir şey yaşandığı zaman grup çalışmasını kolaylaştırmak için kontrata bakılır.
MALZEME:
Büyük bir duvar kağıdı, markör.

3)GÜNÜN İÇİNDE YOLCULUK
AMAÇ:
-Antrenmanın başında katılımcıların içindeki farklı yoğunlukları uzaklaştırmak ve konsantrasyonunu sağlamaya yarar.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA:
-Katılımcılar daire şeklinde en rahat olacakları şekilde otururlar.
-Fonda düşük volumlü, yoğunlaştırıcı bir müzik çalınır.
-Önceden belirlenen sorular, sorunun içeriğine göre yeterli süre beklenerek antrenör tarafından okunur.
“ Rahat oturuyorsun. (1 dak.)
Gözlerini kapat ve bedenini hissediyorsun. (3 dak.)
Rahat oturuyorsun. (2 dak)
Soluğunu hissediyorsun. (4 dak)
Düzenli ve sakin nefes alıyorsun. (2 dak)
Şimdi günün içinde yolculuğa çıkıyorsun.
Sabahla başla. (1 dak)
Nasıl uyandın? (4 dak)
Kimlerle karşılaştın? (4 dak)
Sabah hangi düşünceler içindeydin? (6 dak)
Öğlen oluyor. Ne yedin? (3 dak)
Antrenman yaklaşıyor. Antrenman mekanına doğru yoldasın. (6 dak)
Hangi manzaraları görüyorsun? (3 dak)
Hava nasıl? (3 dak)
Antrenmana katılan başka insanlarla karşılaşıyorsun. Karşılaşma anı nasıl? (5 dak)
Yüzleri hatırla. (5 dak)
Kim ilgini çekiyor? (4 dak)
Neleri merakla bekliyorsun? (4 dak)
Bu mekana giriyorsun ve etrafına bakıyorsun. İlk izlenimin nedir? (4 dak)
Rahat oturuyorsun. (2 dak)
Soluğun yavaş ve düzenli. (1 dak)
Parmaklarını kımıldatıyorsun. (1 dak)
Gerilmeye başlıyorsun. (3 dak)
Gözlerini aç ve bulunduğun mekana bak. (3 dak)
Konuşmadan ayağa kalk ve duvarlara, camlara, eşyalara dokun. (Ara)
Dokunuş nasıl? Sert ya da yumuşak mı, sıcak veya soğuk mu, pürüzlü veya düzgün mü? (Ara)
Şimdi önündeki süreyi birlikte geçireceğin insanlara bak. (Ara)
Gözlerine bak. (Ara)
Dikkatlice omuzlarına dokun. (Ara)
Birine elini uzat, ilerle, giderek daha fazla insanı selamla. (Ara)
Selamlar samimileşiyor. Herkes istediği kadar samimi.
NOT: Yukarıdaki örnek bir haftalık bir antrenman için düzenlenmiştir. Antrenmanın süresi ve içeriği göz önüne alınarak daha farklı şekillerde formüle edilmelidir.

4) “Kendimi nasıl hissediyorum?”
AMAÇ: Katılımcıların çalışmaya hazırlanması.
YÖNTEM: Büyük Grup - Tur
UYGULAMA: Bütün katılımcılar daire şeklinde otururlar. Antrenörler her katılımcının tur yöntemiyle “Kendimi nasıl hissediyorum?” sorusuna yanıt vermesini ister. Dikkat edilmesi gereken nokta kısa ve öz anlatımların olması ve çok uzun tutulmamasıdır.
SÜRE: 15 dakika. Ancak katılımcı sayısına göre süre daha uzun ya da kısa olabilir.
MALZEME: Yok


KONU MERKEZLİ

GİRİŞ

1) VÜCUT
AMAÇ: Katılımcıların duygu ve düşüncelerindeki ortak ve ayrı noktaları ortaya çıkarmak.
YÖNTEM: Küçük grup
UYGULAMA: Grup, katılımcı sayısı oranında eşit sayıda küçük gruba bölünür. Her gruba büyük bir duvar kağıdı ve markör kalem verilir. Duvar kağıdına büyük bir insan bedeni çizmeleri istenir. Her gruptan, bu bedenin içine grubun ortaklaştığı noktalar (duygu ya da düşünce anlamında) dışına ise ayrıldıkları, farklı düşündükleri noktaları yazmaları istenir. Belirlenen sürenin sonunda kağıtlar duvara asılır ve isteyenler yazılanları okur.
SÜRE: 20 dakika
MALZEME: Yeterli büyüklükte duvar kağıdı, markör kalem ve yapıştırıcı.

REKABET

1) KULE
AMAÇ: Takım çalışması ve karar alma süreçlerinde yaşanabilecek iletişim sorunları ve rekabet durumlarını ortaya çıkartmak.
YÖNTEM: Küçük gruplar
KURALLAR:
-anlaşmak için üç dakikanız var.
-kuleyi yapmak için de üç dakikanız var.
-hedef; kuleyi mümkün olduğunca yüksek yapmak.
UYGULAMA:
Katılımcılar eşit sayıda küçük gruba ayrılır. Gruplara birçok küçük kağıt, bant ve kurallar verilir. Her grup nasıl bir kule yapacağına, aralarındaki iş bölümüne üç dakika içinde karar verir. Sonraki üç dakikada kulelerini yapmaya başlarlar. Ellerindeki malzeme ile mümkün olan en yüksek kuleyi yapmaya çalışırlar.
MALZEME:
Her gruba aynı sayıda olmak kaydıyla, çok sayıda kağıt.
SÜRE: 15 dakika
DEĞERLENDIRME SORULARI:
-Kendinizi nasıl hazırladınız ve ne yaptınız.
-Sizce hazırlık süreci nasıl bir önem taşıdı?
-Diğer grupları izlediniz mi?
-Sonucu göz önüne almaksızın, memnun kaldınız mı?
-Birisi “biz kazandık” dediğinde nasıl hissettin?

GÜVEN

1) BANA GÜVEN
AMAÇ: İş birliği yapmak, güven yaratmak iletişim sağlamak ve sözel iletişimi sağlamak.
YÖNTEM: İkişerli küçük gruplar.
UYGULAMA: Katılımcılar ikişerli gruplara ayrılır. Eşlerden birinin gözleri bir bandana ile bağlanır ve hiçbir şey görmemesi sağlanır. Gözü açık olan eş diğerinin rehberidir. Başlama komutu verildikten sonra gözleri açık olan eşin, gözleri kapalı olan eşi her hangi bir engele çarpmasına sözlü uyarılarla engel olarak mekanda gezdirmesi gerekir. Belli bir süre sonunda roller değişir ve egzersize aynen devam edilir. Bu egzersiz başlamadan önce antrenörler sandalye ve isterlerse başka objelerle bazı engeller oluştururlar.
MALZEME: Gözleri bağlamak için bandana, engel olarak kullanılabilecek çeşitli nesneler.
SÜRE: 15 dakika.
DEĞERLENDİRME: Her iki rolde de neler hissettin?

2) GÜVEN HAVUZU
AMAÇ: Katılımcılar arasındaki güven ilişkisini pekiştirmek.
YÖNTEM: Büyük grup.
UYGULAMA: Katılımcılar yüzleri dairenin içine dönük olacak şekilde omuz omuza bir daire oluştururlar. Bir katılımcı dairenin ortasına geçer. Diğerleri daireyi olabildiğince küçültürler. Ortadaki katılımcı gözlerini kapatır ve kendisini dairenin her hangi bir tarafına bırakır. Daireyi oluşturan katılımcılar sessiz bir şekilde elleriyle dairenin başka bir tarafına ittirirler. Bu hareket yumuşak yapılmalıdır ve ortadaki katılımcı aynı bir hacıyatmaz gibi kendisini diğerlerinin ellerine bırakmalıdır.
MALZEME: Yok
SÜRE: 10 - 15 dakika
DEĞERLENDİRME: Kendini nasıl hissettin?


ALGILAMA

1) RESİM TANIMLAMA
AMAÇ: Algılardaki farklılıkların ortaya çıkartılması ve değerlendirilmesi.
YÖNTEM: Küçük gruplar
UYGULAMA: Katılımcılar küçük gruplara ayrılır. Küçük gruplar birbirleriyle iletişim kuramayacakları mesafelerde olurlar. Her gruba kendi içinde numara verilir. Antrenör her grubun 1 numaralı katılımcısını çağırır ve hepsine ayrı ayrı, aynı resmi gösterir. Resmi gören 1 numaralı katılımcı, antrenörün çağırdığı 2 numaralı katılımcıya resimde ne gördüğünü aktarır. Bu aktarımın ardından 1 numaralı katılımcılar kendi gruplarıyla her hangi bir iletişim kurmazlar. Bu kez 2 numaralı katılımcı yine antrenörün çağırdığı 3 numaralı katılımcıya, 1 numaralı katılımcının anlattıklarından anladıklarını aktarır. Küçük gruplardaki herkes kendisinden bir önce gelen numaradan resmin ne olduğunu dinler. Bu tur tamamlandıktan sonra büyük grup toplanır ve son numaralı katılımcılar kendilerine anlatılanı gruba aktarırlar. Bütün küçük gruplar için bu tur tamamlandıktan sonra antrenör resmi ortaya koyar ve değerlendirmeye geçilir.
DEĞERLENDİRME:
1- Ne oldu?
2- Sizce bilgi alış verişini farklılaştıran (ketleyen) neydi?
3- Gerçek hayatla bir bağlantısı var mı?
MALZEME:Yok
SÜRE: 30 – 45 dakika

2) BU KİMDİR?
AMAÇ: Birbirimizi nasıl algıladığımız üzerine bir çalışma.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA: Küçük kağıtlara katılımcıların her birinin adı yazılır ve bir kutuya konur. Her katılımcı bu kutudan bir kağıt seçer. Eğer katılımcı kendi adını çekerse kağıdını değiştirir. Bu egzersizde istenen, katılımcının seçtiği kağıtta adı yazılı olan katılımcıyla ilgili izlenimlerini çizmesidir. Herkes çizimini bitirdiğinde resimler yere konur ve katılımcılar bu resimlere bakar. Resimlere bakarken, o resmin hangi katılımcıya ait olduğunu düşünüyorlarsa onun adını kağıdın altına yazarlar.
DEĞERLENDİRME:
1- Çağrışımları nasıl aldınız?
2- Size yol gösteren neydi?
MALZEME: Kağıt ve kalem
SÜRE: 30 – 45 dakika

3) KOMUTLARLA ÇİZMEK
AMAÇ: Katılımcılardaki farklı algıları ortaya çıkarmak.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA: Her katılımcıya birer kağıt ve kalem verilir. Antrenör çeşitli komutlar verir ve katılımcılardan bunları kağıda çizmelerini ister. Verilen komutlar bir ev çizmek içindir ancak katılımcıların algılarındaki farklılık çizimlerine yansıyacak ve bunun üzerine bir değerlendirme yapılacaktır.
1- Kağıdın ortasına büyük bir kare çizin.
2- Bu karenin içine iki küçük kare çizin.
3- Büyük karenin altına bir dikdörtgen çizin.
4- Büyük karenin üstüne bir üçgen çizin.
DEĞERLENDİRME:
“Ne oldu ve bu size neyi çağrıştırıyor?” sorusuna tur yöntemi ile yanıt verilir.
MALZEME: Kağıt ve kalemler
SÜRE: 15 dakika

KONSANTRASYONU SAĞLAMAK

1) AYNA
AMAÇ: Antrenmana ve katılımcıların birbirlerine konsantrasyonu sağlamak.
YÖNTEM: İkişerli küçük grup
UYGULAMA: İkişerli çiftler oluşturulur. Bir kişi devinir, diğeri de bir aynadan yansıyormuş gibi devinimleri taklit eder. Birkaç dakika sonra, roller değiştirilir. (Mümkün olduğunca sessiz bir ortamda yapılmasında yarar var.)
SÜRE: Yeterli konsantrasyonun sağlanması koşuluyla, yaklaşık 20 dakika.
MALZEME: Yok

YÖNTEMLER İLE İLGİLİ

1) JETON (Tur yöntemi için)
AMAÇ: Tur yönteminin açıklanabilmesi ve tartışmaya açılabilmesini sağlamak.
YÖNTEM:Tur
UYGULAMA: Katılımcılar bir daire şeklinde otururlar. Her katılımcının konuşma süresi iki dakikadır. Ve bu süreyi temsilen herkesin elinde iki adet jeton bulunur. Önceden hazırlanan bir soru yöneltilir. (örneğin; Günlük hayat içinde beni en çok etkileyen şiddet türü hangisidir?) İsteyen bir kişi sorulan soru üzerine konuşmaya başlarken elindeki jetonlardan birini ortaya bırakır. Bir dakika içinde konuşmasını bitiremezse, süreyi tutan antrenör tarafından uyarılır. Katılımcı isterse konuşmasını toparlar ve konuşma sırası yanındakine geçer ya da ikinci jetonunu da ortaya bırakıp konuşmasına devam eder. Herkes konuşmasını bitirdiğinde iki jetonunu da kullandığı halde bir şeyler daha eklemek isteyenler, elinde jetonu kalan diğer katılımcılardan jeton alıp ortaya atarak konuşabilirler.
SÜRE: 30 dakika (15 kişilik bir grup için)
MALZEME: Jetonlar (Bozuk para, oyun pulu, ...vb bir başka nesne de kullanılabilir.)
DEĞERLENDİRME: Yöntemin katılımcılarda uyandırdığı duygu ve düşünceler sorulabilir.

2) KOL SAATI (Tur yöntemi için)
AMAÇ: Tur yönteminin açıklanabilmesi ve tartışmaya açılabilmesini sağlamak.
YÖNTEM:Tur
UYGULAMA: Katılımcılar daire şeklinde otururlar. Her katılımcının konuşmak için bir dakikası vardır. Yine önceden formüle edilen bir sorunun katılımcılara yöneltilmesiyle isteyen bir kişi konuşmaya başlar ve sağ yanında oturan elindeki saatle zamanı tutar. Bir dakika dolduğu zaman saati konuşan katılımcıya verir ve böylece onun süresi dolmuş olur. Az önce konuşan katılımcı, sol yanında oturan kişi için zaman tutar. Bu şekilde dairedeki herkes konuşana kadar devam edilir.
SÜRE: 15 dakika (15 kişilik bir grup için)
MALZEME: Bir kol saati
DEĞERLENDİRME: Uygulanan yönteme ilişkin duygu ve düşünceler üzerine konuşulabilir.

3) A - B - C HEYKELİ (Heykel tiyatrosu için giriş)
AMAÇ: Heykel tiyatrosu yöntemini anlamak ve uygulamak için yapılabilecek bir ısınma egzersizi.
YÖNTEM: Üçer kişilik küçük gruplar.
UYGULAMA: Katılımcılar üçer kişilik gruplara ayrılırlar. Bir kişi bir figür oluşturur, ikinci kişi bu figürü nasıl algılıyorsa onu eklenerek (onunla ilişkili) bir figür yapar. İlk figürü oluşturan heykelden ayrılır, üçüncü kişi var olan figüre eklenir. Bu kez ikinci kişi heykelden ayrılır. İlk figürü oluşturan yeniden heykelin bir parçası olur. Dönüşüm bu şekilde devam eder.
(Belli bir sürenin sonunda heykel tiyatrosu yönteminin uygulanacağı temayı göz önüne alacak şekilde heykel çalışması yapmaları istenebilir katılımcılardan.)
MALZEME: Yok
SÜRE: 15 dakika


EYLEM HAZIRLIĞI - PLANI

1) EYLEM PLANI (MAP yöntemi için bir hazırlık egzersizi)
AMAÇ: Hareket eylem planı üzerine yapılacak bir antrenmana giriş yapmak. Gelecekle ilgili kişisel hedeflerimizi gerçeklik zemininde planlayabilmek.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA: Katılımcıların hepsine birer kağıt ve kalem verilir. Gelecek yıl yapmayı hedefledikleri bir şeyi bu kağıda bir başlık olarak yazmaları istenir. Aynı zamanda kağıda isimlerini de yazarlar. Herkes hedefine karar verip kağıda yazdıktan sonra bu kağıtlar herkesin görebileceği şekilde duvara asılır. Aynı ya da birbirine yakın olanlar varsa tek başlık altına alınır. Gruptan bir kişi duvardaki büyük bir kağıda bu hedeflerden birini ve kime ait olduğunu yazar. Hemen altına “NEDEN” sorusunu ekler. Bu hedefi seçen kişi neden seçtiğini anlatır. Nedenler üzerine katılımcılar daha ayrıntılı bilgi isteyebilirler. Temel olabilecek nedenlerden biri duvar kağıdına yazılır. Diğer soru “NE ZAMAN?” dır. Grup en uygun zamana birlikte karar verir. Ortak bir noktaya ulaşıldığında bu zaman da duvar kağıdına yazılır. Ardından “NASIL” sorusu eklenir ve zor olan bu sorudur. Grup olarak bu hedefe ulaşmak için hangi adımların atılması gerektiğine karar verilir. Aynı zamanda bu adımlarda kim nasıl bir yardım verebileceğini de ekler. Bu adımlar da duvar kağıdına eklenir. Her adımın yanına “KİM” ve “YARDIMCI” kişinin adı yazılır. Bu çalışmanın ardından diğer katılımcıların hedeflerine geçilebilir.
MALZEME: Her katılımcı için kağıt ve kalem, duvar kağıdı.
SÜRE: 30 dakika


KONSENSUS

1) GEZEGEN
AMAÇ: Karar alma süreçlerini ve olası sonuçları değerlendirmek. (Konsensüs yöntemini açıklamak için kullanılabilir.)
YÖNTEM: 2-4-8
UYGULAMA: Yeni bir gezegen bulunmuştur ve bu gezegenin hayat koşulları mükemmeldir. Keşfedilen bu gezegene Dünya’dan insanlar yerleşecektir. Gezegene kimlerin yerleşeceğini belirlemek için bir komisyon oluşturulmuştur. Ve siz de bu komisyonda yer almaktasınız. Kimlerin yerleşeceğine karar vermek için üç karakteristlik özellik ve üç yetenek belirlemelisiniz. Herkesin düşünmek için 5 dakikası var. Herkes belirlemesini yaptıktan sonra bir partner bulup 7 dakika içinde ortak belirlemelerini yapar. Daha sonra bir çift diğer bir çiftle bir araya gelerek 12 dakika içinde ortak belirlemelerine karar verirler. Son olarak da bütün grup bir araya gelerek ortak kararlarını bulmaya çalışırlar. Her turdan en çok üç karakteristlik özellik ve üç yetenek çıkmalıdır.
DEĞERLENDIRME: Tur yöntemiyle katılımcılara şu sorular sorulur.
-Nasıl hissediyorsun?
-Sonuçtan memnun musun?
-Karar alma süreçlerinden memnun musun?
-Senin için 2’li mi, 4’lü mü yoksa büyük grupta mı karar almak kolaydı? Neden ve nasıl?
-Zor olan neydi?
-Nasıl olmalıydı?
SÜRE: 45 dakika
MALZEME: Yok

2) PUZZLE
AMAÇ: Bir takım çalışması veya karar alma süreçlerinde grup bilincini geliştirmek ve iletişimi sağlamak.
YÖNTEM: Beş kişilik küçük gruplar.
KURALLAR:
- iletişim kurmak yasak
- herkesin karesi tamamlanmadan egzersiz bitmiş sayılmaz.
UYGULAMA: Katılımcılar beşli gruplara ayrılır. Eğer fazla katılımcı kalırsa onlar da gözlemci olarak katılırlar gruplara. Her katılımcı için kare bir kağıt değişik şekillerde kesilir. Kesilmiş olan bu kağıtların bir parçası katılımcıya verilir. Geriye kalan parçalar bir zarf içinde gruba verilir. Hedef; grubun sözlü veya beden dili ile bir iletişim kurmaksızın gruptaki her katılımcının elindeki karenin eksik parçalarını bularak kareyi tamamlamasıdır. Başlama sinyali verildiğinde gruplar zarflarını açarlar.
MALZEME: Değişik şekillerde kesilmiş kare kağıtlar, zarflar.
SÜRE: 30 dakika
DEĞERLENDIRME SORULARI
- Nasıl hissettin?
- Kuralları uygulayabildin mi, neler yaptın?
- Kareni tamamladığında duyguların nelerdi?
- Gözlemcilerin izlenimi nedir?
- Grupta bir lider var mıydı?

3) KUTUDA NE VAR?
AMAÇ: Grubun önemli bir konu ile ilgili olarak birlikte ortak bir karara varması.
YÖNTEM: Küçük gruplar.
UYGULAMA: Katılımcı sayısına göre eşit sayıda küçük grup oluşturulur ve her gruba bir kutu verilir. Her gruptan yüz yıl sonra açılacak olan bu kutuya yaşadığımız zamanı en iyi anlatan, ipucu olabilecek üç şeyi seçip koymaları istenir. Her grup belli bir süre kutuya konulacak olanları belirler. Ardından;
a) bütün gruplar bir araya gelip kutularında ne varsa ortaya çıkarırlar. Çıkanlar içinden bütün grubun katılımıyla nihayi olarak üç şeye karar verilir.
b) tekrar küçük gruplara dönülüp en önemli üç şey üzerine yeniden düşünülür ve ardından büyük gruba gelinip orada tartışılır.
MALZEME: Her grup için kutu, kağıt ve kalemler
SÜRE: 45 dakika


ÖNYARGILAR

1) AÇIKLAMAK VE TAHMİN ETMEK
AMAÇ: Diğer katılımcılara dikkatli bakmak ve spontan değerlendirmeyi bilince çıkması.
YÖNTEM: İkişerli küçük grup
UYGULAMA: Karşılıklı çiftler halinde durulur. Biri diğerini tepeden tırnağa dikkatle izler. Ardından, olabildiğince ayrıntılı, gördüğünü anlatır. (Mümkünse, bir daha bakmadan!) Örnek: Sarı saçlısın, mavi tişört giyiyorsun, parmağında yüzük var. Bir dahaki turda bu kez diğer katılımcı izler ve gördüklerini anlatır. Ama yanı sıra, gördükleri üzerine tahminler ifade eder. Örneğin; „sol elinin yüzük parmağında yüzük var, evli olduğunu tahmin ediyorum.“ Izlenen kişi tahminlerin doğru olup olmadığını sonradan söyleyebilir. Ardından, roller değiştirilir. Her türlü spekülasyon ve abartma mümkündür. Bu, tahminlerin nereye kadar gidebildiğini gösterir.
SÜRE: 20 dakika
MALZEME: Yok

CİNSİYETÇİLİK

1) TRAMVAY
AMAÇ: Kadın ve erkek davranışlarındaki farklılıklar üzerine bir değerlendirme yapmak.
YÖNTEM: Büyük grup.
UYGULAMA:
1.ADIM: 5 sandalye yan yana dizilir. Gönüllü olan iki kadından 2 ve 4 numaralı sandalyelere oturmaları ve bir tramvayda olduklarını hayal etmeleri istenir. Yaklaşık bir dakika otururlar. Bu sırada birkaç metre uzakta oturan gözlemciler (antrenörler) bu iki kadının çizdikleri imajı algılama ve beden dilinin anlattıkları hakkında notlar alır.
2.ADIM: Kadınlar kalkar. Gönüllü üç erkekten 1-3-5 numaralı sandalyelere oturmaları ve bir tramvayda olduklarını hayal etmeleri istenir. Bir dakika boyunca otururlar ve gözlemciler onlarla ilgili notlarını alır.
3.ADIM: Kadın ve erkeklerin az önceki yerlerine tekrar oturmaları istenir. Bir iki dakikalık süre boyunca otururlar ve gözlemciler bu durumdaki notlarını alır.
4.ADIM: Yeni üç kadın ve iki erkekten bu beş sandalyeye oturmaları istenir. Oturdukları bir dakikalık süre içinde gözlemciler yeni notlarını alırlar.
5.ADIM: Büyük grupta gözlemci aldığı notları açıklar ve katılımcılara şu sorular sorulur:
1- 1., 2. ve 3. resimlerde ne gibi farklılıklar vardı.
2- Bu egzersize katılanlara her aşamaya yönelik duyguları sorulur.
6.ADIM: Yeni gönüllülerden üç kadın ve iki erkeğe kendi cinsiyetleri dışında karşı cins gibi davranarak sandalyelere oturmaları istenir.
7.ADIM: Bu yeni sahnede ilginç olan neydi? sorusu üzerine konuşulur.
DEĞERLENDİRME SORULARI:
1- Karşıt rol neye benziyordu ve ne hissettim?
2- Yeni sahnede hangi farklılıklar görünür durumdaydı?
3- Neden böyle?
MALZEME: Beş sandalye
SÜRE: 30-45 dakika


2) İZLENİMLER
AMAÇ: Gender konusundaki düşünce ve algıları ortaya çıkarmak ve değerlendirmek.
YÖNTEM: Büyük grupta beyin fırtınası
UYGULAMA: Kadınlara ve erkeklere farklı renklerde olmak üzere kağıtlar dağıtılır. “Kadınların ve erkeklerin toplumdaki yeri nedir?” sorusuna ilişkin izlenimler bu kağıtlara yazılır. Büyük bir duvar kağıdına bu kağıtlar yapıştırılır. Böylece katılımcılar yazılanların tümünü okur. Herhangi bir değerlendirme yapılmadan, “gender rollerini neler belirler?” üzerine beyin fırtınası yapılır.
DEĞERLENDİRME:
1- Sizin için izlenimlerde ve beyin fırtınasında neler önemli ve ilginçti?
2- Gender rolleri arasında sizce bağlantılı olan noktalar nelerdir ve nasıl bir bağlantı var?
MALZEME: Kağıt ve kalem.
SÜRE: 30 dakika.


ÇATIŞKI

1) ÇATIŞKI ANALİZİ
AMAÇ: Bir çatışkıyı besleyen görünen ve görünmeyen yönleri ortaya çıkarmak.
YÖNTEM: Beyin fırtınası ve küçük grup
UYGULAMA: İlk adım olarak büyük grupta, “çatışkı nedir?” üzerine bir beyin fırtınası yapılır. Grup katılımcı sayısına göre eşit büyüklükte küçük gruplara ayrılıp beyin fırtınasında ortaya çıkanları buzdağına yerleştirir.
(BUZDAĞI: Buzdağı çatışkının gördüğümüz –açık- ve göremediğimiz –gizli- yönlerine dair sembolik bir tanımlamadır. Suyun üstünde kalan kısım görünen, altında kalansa görünmeyen, gizli olandır. Genellikle gizli olan taraf daha büyüktür.)
Belirlenen sürenin ardından küçük gruplarda bir değerlendirmenin ardından, büyük grupta sunum yapılır.
DEĞERLENDİRME SORULARI: (Küçük gruplarda yapılır.)
1- Buzulun gizli yanına dair nasıl bir tutum içindeydim?
2- Bir çatışkıda iletişimi düzeltmenin çatışkıyı çözmek için nasıl bir etkisi olur?
Büyük gruptaki sunumun ardından, yine beyin fırtınası yöntemi ile “bir çatışkıdaki davranış nedenleri / çatışkıyı oluşturan davranışlar” konusunda bir çalışma yapılır. (Örneğin; bağırmak, ....)
MALZEME: Kağıt ve kalemler
SÜRE: 30 dakika

2) KALE (Çatışkıdaki davranış modeli)
AMAÇ: Bir çatışkı halinde geliştirdiğimiz davranış modelleri üzerine bir değerlendirme yapmak.
YÖNTEM: İki küçük gruba ayrılarak, rol oyunu.
UYGULAMA:
Katılımcılar iki gruba ayrılır. Bir grup olduğu varsayılan bir kalenin sahipleri diğer grup da kalenin dışındaki insanlardır. Her iki grup 15 dakikalık süre içinde ayrı yerlerde hazırlığını tamamlar. Gruplara hazırlık için verilen ön bilgiler birbirinden farklıdır ve bir grup diğer grubun komutundan habersizdir.
KALE GRUBUNUN ÖN BİLGİSİ: “En az üç dakika kaleye yabancı birini sokmamak için direnmelisiniz. Üç dakika sonunda istediğinizi yapabilirsiniz.
KALENİN DIŞINDAKİLER İÇİN ÖN BİLGİ: “On dakika içinde kaleye girmeye çalışacaksınız.
15 dakikalık hazırlık sürecinden sonra gruplar bir araya gelir ve aldıkları karar doğrultusunda harekete geçerler. Egzersizin süresine antrenör karar verir.
MALZEME: Gruplar kullanacakları malzemeyi kendileri seçerler.
SÜRE: 15 dakikalık hazırlık sürecine ek olarak antrenörün belirleyeceği süre.
DEĞERLENDİRME:
1- Nasıl hissediyorsun?
2- Egzersiz sırasında nasıl hissettin?
3- Diğerlerinin yaptıklarında seni etkileyen neydi?
4- Kendinde ve diğerlerinde gördüğün seni şaşırtan bir şey var mı?

3) GENİŞ AÇI
AMAÇ: Yaşadığımız ya da tanığı olduğumuz çatışkı durumlarına bakış açısının geliştirilmesi ve farklı açılardan da bakabilmeyi sağlamak.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA: Antrenör “Kırmızı Başlıklı Kız” masalını, masaldaki kurtun ağzından anlatan yorumunu katılımcılara okur ve ardından değerlendirmeye geçilir.

KURT’UN ANLATIMIYLA “KIRMIZI BAŞLIKLI KIZ”
Bir ormanda yaşardım. Orası benim evimdi ve oraya dikkat ederdim. Temiz ve düzenli olmasına çalışırdım. Güzel ve güneşli bir günde piknikçilerin attığı çöpleri temizlerken ayak sesleri duydum. Bir ağacın arkasına saklanıp baktım ve yolda, elinde bir sepet taşıyan küçük bir kızın geldiğini gördüm. Hemen şüphelendim ondan çünkü çok garip giyinmişti. Sanki tanınmak istemiyormuş gibi kafasını tamamen örten kırmızı bir şapka takmıştı. Şimdi biliyorum ki insanları giydikleriyle yargılamamak gerekir. Fakat benim ormanımdaydı ve onun hakkında biraz daha bilgilenmem gerektiğini hissettim. Ona kim olduğunu, nereden geldiğini, ..vb sorular sordum. Önce yabancılarla konuşmak istemediğini söyledi ve çok üzüldüm.
Ona, “yabancı ..?? tamam öyle olsun, ama ben bütün çocuklarımı bu ormanda büyüttüm.” Dedim.
Sonra biraz yatıştı ve bana, bir sepet dolusu yemekle olan büyükannesine gittiğini anlattı. Aslında dürüst bir insan gibi görünüyordu ama yine de bence şüphe uyandırıcı ve uygunsuz bir kıyafetle başkasının evine girmenin saygısızca olduğunu öğrenmeliydi.
Onu yoluna gitmesi için bıraktım. Sonra büyükannesinin evine doğru koştum. Şirin yaşlı kadını gördüğümde durumu açıkladım ve o da torununun biraz daha terbiyeli olması gerektiğine katıldı. Büyükanneyle bir plan yaptık. Bu plana göre, ben büyükanneyi çağırana kadar görünmeyecek ve yatağın altında saklanacaktı. Ben de büyükannenin kıyafetlerini giyip yatağına yatacaktım.
Kız eve vardığında onu yattığım odaya çağırdım. Geldi ve benim büyük kulaklarım hakkında kişisel bir uyarı yaptı! İlk başta onuruma dokundu ve bu yüzden kulaklarımın onu daha iyi duymamı sağladığını söyleyerek, verebileceğim en iyi yanıtı verdim. Söylemek istediğim ondan hoşlandığım ve sözlerine biraz daha dikkat etmesi gerektiğiydi.
Fakat o başka bir zekice (!) uyarıyı bu kez “pörtlek” gözlerim için yaptı. Şimdi o kız için nasıl hissetmeye başladığımı anlayabilirsiniz. Dış görünüşüyle güzel görünen bu kız hiç de nazik bir insan değildi. Ben yine yapabileceğimiz en iyisini yaparak ve sanki öbür yanağımı dönerek bir deneme daha yaptım. Gözlerimin büyüklüğünün onu daha iyi görmemi sağladığını söyledim.
Bir sonraki hakareti beni gerçekten sinirlendirdi. Buna neden olan dişlerimin ne kadar büyük olduğunu söylemesiydi ve bu beni çıldırttı. Taktir edersiniz ki mümkün olduğunca sakin kalmaya çalışıyordum ama o dikkatimi dişlerime yoğunlaştırdı.
Biliyorum ki; kendimi kontrol etmekte daha iyi olmalıydım fakat yataktan onun üzerine sıçradım ve büyük dişlerimin onu daha kolay yememe yardım ettiğini söyledim.
Şimdi yüzleşelim. Hiçbir kurt bugüne kadar küçük bir kız yememiştir ve bunu herkes bilir. Fakat bu aptal çocuk evin etrafında çığlıklar atarak koşmaya başladı. Onu yatıştırmak için peşinden koştum. Yatıştırmaya çalıştım. Üzerimdeki büyükannenin kıyafetlerini çıkardım ama bu sadece olduğundan daha kötü bir görüntüye yol açıyordu.
Tüm bunlar olurken kapı büyük bir gümbürtüyle açıldı ve ormandaki avcılardan biri elinde tüfeği ile kapıda duruyordu. Ona baktım ve derin bir çıkmazın içinde olduğum açıktı. Arkamdaki açık pencereden dışarı fırladım ve kaçmaya başladım.
Söylemek isterim ki bu hikayenin sonudur. Fakat büyükanne bu hikayeyi hiçbir zaman benim açımdan anlatmadı. Uzun lafın kısası, ben korkutucu, güvenilmez ve kötü yaratıktım. Kırmızı başlıklı kız hakkında bir şey bilmiyorum fakat bu olaydan sonra kesinlikle mutlu yaşamadım.
DEĞERLENDİRME:
1- Masal size ne anlatıyor?
2- Mutlak kötülerimizin ve iyilerimizin olması ne kadar sağlıklı?
3- Bu masal gerçek hayatta bir şeyi çağrıştırıyor mu?
4- Sizce kurt torununa ne anlatacak?
MALZEME: Yok
SÜRE: 30 dakika.

İLETİŞİM (BEN DİLİ – AKTİF DİNLEME – GERİ BESLEME)

1)GÖRME ENGELLİ İLETİŞİM (iletişim)
AMAÇ: Kendimizi yapay olarak engelleyerek her zaman olduğu kadar rahat davranamadığımız bir durumda basit bir görevi/işi grup olarak nasıl hayata geçirdiğimizi görmek. Yönlendirme ve liderlik kavramlarını tartışmak.
YÖNTEM: İki gruba ayrılarak.
UYGULAMA: Katılımcı sayısına göre iki büyük grup oluşturulur. Herkesin gözü bir bandana ile bağlanır. Verilen yarım saat içinde gözler kapalı haldeyken gruplar yapmak istedikleri bir şeye karar verirler. Gruplar daha rahat davranabilmek için seçtikleri birinin gözlerini açabilirler. Karar verdikleri şey her ne ise onu gerçekleştirmek için harekete geçerler. Sürenin bitiminde büyük grupta bir değerlendirme turu yapılır.
DEĞERLENDIRME:
-Nasıl ve ne hissediyoruz?
-Grup nasıl karar aldı? Karar alma hızı nasıldı?
-Grupta bir lider var mıydı?
MALZEME: Gözleri kapatmak için bandanalar.
SÜRE: 30 dakika

2) İLETİŞİM
AMAÇ: İkili ilişkilerde iletişimi zorlaştıran fiziksel durumları değerlendirmek.
YÖNTEM: İki kişilik küçük gruplar.
UYGULAMA: Grup ikili küçük gruplara bölünür. Oluşan her grup kendi karar verdikleri bir konu üzerine konuşmaya başlar. İlk on dakikalık süreden sonra antrenörün uyarısı ile eşlerden biri ayağa kalkar diğeri oturmaya devam eder ve konuşma bu şekilde devam eder. beş dakikalık bir süre sonunda yine antrenörün uyarısı ile eşler konumlarını değiştirerek bir beş dakika daha konuşmaya devam ederler. Üçüncü uyarının ardından gruplardan en rahat ettikleri konumda konuşmaya devam etmeleri istenir. Egzersizin sonunda değerlendirme yapmak için büyük grup bir araya gelir.
DEĞERLENDIRME SORULARI:
- Bütün bir konuşma boyunca kendini nasıl hissettin?
- Seçtiğiniz konumu neden tercih ettiniz?
MALZEME: Yok
SÜRE: 25 dakika

3) BEN DİLİ l (Ben diline giriş)
AMAÇ: “Ben dili” dediğimiz kullanımın bir alıştırmasını yapmak.
YÖNTEM: Küçük gruplar.
UYGULAMA: Katılımcıların hepsinden beş dakika içinde soru sormak istedikleri beş kişi için beş soru yazmaları istenir. bu süre sonunda herkes kimlere sorusu varsa sırayla o katılımcılarla bir araya gelip sorusunu sorar ve cevabını alır. Bunun ardından bütün sorular bir araya toplanır. Antrenör seçtiği her hangi bir soru kağıdından açık-kapalı soruya örnek verir. Katılımcı sayısına göre eşit sayıda küçük gruba bölünüp soru kağıtlarının tümü tesadüfi olarak gruplara paylaştırılır. Soru kağıtlarındaki sorular açık ve kapalı olmak üzere sınıflandırılıp, kapalı olanlar açık hale getirilir.
MALZEME: Kağıt ve kalemler
SÜRE: 30 dakika

4) BEN DİLİ lI (İletişim egzersizi)
AMAÇ: “Ben dili”nin kullanımına ilişkin alıştırma yapmak.
YÖNTEM: Küçük gruplar.
UYGULAMA: Katılımcılar iki kişilik gruplara ayrılır. Herkesten bir kişiyle iletişime geçerken kullandığı genel davranış biçimini düşünmesi istenir. Belirledikleri durumu tartışmaları ve bir rol oyunu yapmaları istenir. A, B’nin sevmediği şekilde davranır ve B’de genel tavrını oynar. A spontan olarak bunun karşısında oynamaya başlar. Gönüllü olan bir çift büyük grubun önünde oynar. Diğer katılımcılar bu durumu nasıl değiştireceklerine dair konuşurlar. Sorunu yaratan ne? Nelerden hoşlanmadılar? Bu ve benzer şeyleri söyleyip bazı rolleri değiştirebilirler.
Antrenör herkese “ben dili” nin yazılı olduğu dokümanları verir. Tekrar ikili gruplara dönülür ve senaryolarını ben dilini kullanarak değiştirmeleri istenir. Bir süre sonra değerlendirmeye geçilir.
DEĞERLENDİRME SORULARI:
- Senin için nasıldı?
- Bir değişim hissettin mi? Hissettiysen nasıl bir değişim?
- Ben dili’ni kullanabildin mi?
- Beden dilinde bir değişim hissettin mi? Fark ettiysen nasıl bir değişim?
MALZEME: Yok
SÜRE: 60 dakika

5) ÖVGÜ EGZERSİZİ (Ben dilinin kullanımı için)
AMAÇ: “Ben dili”nin kullanımı üzerine bir alıştırma yapmak.
YÖNTEM: Küçük gruplar.
UYGULAMA: Herkesten tanıdıkları bir kişi için üç-dört tane övgü cümlesi yazmaları istenir. Yazılan cümleler bir yerde toplanır ve antrenör rasgele seçtiği bir kağıttan ben dilini kullanmaya ilişkin örneklendirme yapar. (Örn; “sen dünyadaki en güzel kadınsın” cümlesinin ben diline çevrilmiş hali “bence sen dünyanın en güzel kadınısın” ya da “senin ............. seviyorum.” ..gibi) Katılımcılar küçük gruplara ayrılır. Rasgele paylaştırılan kağıtlardaki övgü cümlelerini ben diline çevirmeleri istenir.
MALZEME: Kağıt ve kalemler
SÜRE: 30 dakika

6) KONTROLLÜ DİALOG (aktif dinleme egzersizi)
AMAÇ: Aktif dinleme konusunda alıştırma yapmak.
UYGULAMA l: Katılıyorum - Katılmıyorum uçları olan bir barometre çalışması için önermeler okunur. Katılımcılardan barometre üzerinde yerlerini almaları istenir. Herkes yerleştikten sonra üç kişilik küçük gruplar oluşturulur. Ancak bu üç kişilik grupta, iki ayrı uçta olanlar ile orta noktalarda yer alanlardan birer kişi bulunmalıdır. Orta noktada duran grup gözlemci rolünü üstlenir. Az önceki barometrede varılan sonuca göre taraflar birbirlerini ikna etmeye çalışırken üçüncü kişi gözlem yapar.

BAROMETRE İÇİN KULLANILABİLECEK ÖNERMELER:
-Sessiz kalmak kabullenmektir.
-Ben dili daha açık ve dürüsttür.
-Kötü insanların gücü olmamalıdır.
-Erkekler kadınlardan daha rekabetçidir.
-Ordu bir erkeği gerçek erkek yapar.
-Bulaşık yıkamak kadınların işidir.

GÖZLEMCİLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR:
-Kişinin grup içindeki rolü ne? Örneğin; aktif mi, tartışmayı yönlendirmeye çalışıyor mu?
-Söz alarak mı konuşuyor? Yoksa söz mü kesiyor?
-Konuşurken mimik (vücut dili) kullanıyor mu?
-Düşüncelerini nasıl ifade ediyor? Heyecanlı mı? Agresif mi? veya başka bir şey.

MALZEME: Aktif dinleme ile ilgili yazılı doküman
SÜRE: 30 dakika
7) BAKMADAN RESİM ÇİZMEK (aktif dinleme)
AMAÇ: Aktif dinleme konusuna giriş yapabilmek.
YÖNTEM: İkili küçük gruplar.
UYGULAMA: Önceden seçilip çoğaltılmış iki resim hazırlanır. Katılımcılar ikili gruplar oluşturup sırt sırta vererek ve her grup arasında mesafe olacak şekilde otururlar. Gruptaki her çifte farklı bir resim verilir ve sıra ile eşlerden ellerindeki resmi diğer eşe anlatmaları istenir. Resmin anlatımını dinleyen eş sorular da sorarak anlatılan resmi bir kağıda çizer.
MALZEME: Önceden seçilip hazırlanmış iki farklı resim, her katılımcı için kağıt ve kalem.
SÜRE: 20 dakika

8) EVET, VE... (aktif dinleme)
AMAÇ: Karşımızdaki insanın söylediklerini, kendi cümlelerimizle de aktararak gerçekten ne söylediğini anlamaya çalışmak.
YÖNTEM: İkili küçük gruplar.
UYGULAMA: Katılımcılar ikili gruplara ayrılırlar ve rahatça konuşabilecekleri bir köşeye çekilirler. Önceden belirlenen kimi önermeler ya da kendi seçecekleri bir konu üzerine konuşmaya başlarlar. Önce eşlerden biri konuşmaya başlar diğer eş eklemek istediği bir şey varsa önce “evet” diyerek eşinin söylediklerini özetler, ardından da “ve” diyerek kendi düşüncelerini ekler.
MALZEME: Yok
SÜRE: 15 dakika

9) BANA BİR FEEDBACK VER (geri besleme)
AMAÇ: Katılımcıların birbirleriyle ilgili izlenimlerini ortaya çıkarmak.
YÖNTEM: Küçük gruplar.
UYGULAMA: Sandalyeler ikişerli olarak mekanın değişik yerlerine dağıtılır. Katılımcılar dolaşarak kimden bir feedback isteyeceklerini düşünürler ve seçtikleri kişi ile karşılıklı otururlar. Orada oturdukları süre içinde hiç kimse tarafından rahatsız edilmemeli ve dinlenmemelidir. Feedback istemiş olan kişi, hangi konu hakkında bir feedback isteyeceğini kararlaştırır. Kendisi ise feedback vermek zorunda değildir.
SÜRE: Bir saat.
MALZEME: Katılımcı sayısı kadar sandalye.
NOT: Grubun içinde belli bir güven oluştuktan sonra uygun olan bir egzersiz.

10) GERİ BESLEME
AMAÇ: İlişki halinde olduğumuz insanlarla yaşadığımız olumlu ve olumsuz yaşanmışlıkları uygun ve net bir şekilde aktararak varsa gerilimleri konuşup çözümleyebilmek ya da sorun varsa bunların üzerini kapatmadan konuşabilmek.
YÖNTEM: Küçük grup.
UYGULAMA 1: Birbirleriyle geçmişte de ilişkisi olan iki kişilik gruplar oluşturulur. Daha önceden yaşadıkları olumlu ya da olumsuz duygulanımlar ve düşünceler üzerine konuşurlar. Ancak bu konuşmayı yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. (bkz. Geri Besleme ve Aktif dinleme)
UYGULAMA 2: İki kişilik gruplar oluşturulur. Çiftlerden önce biri sonra diğeri üçüncü biriyle yaşadıkları bir olaya ilişkin geri beslemede bulunur. Dinleyici konumunda olan, aktarım bittikten sonra anlatıcı olana aktardığı olay üzerine geri beslemede bulunur.
MALZEME: Yok
SÜRE: 30 dakika


DEĞERLENDİRME

1) BUGÜN HOŞNUT KALDIM
AMAÇ: Katılımcıların yapılan çalışmalara ilişkin duygu ve düşüncelerini ortaya çıkması.
YÖNTEM: Barometre
UYGULAMA: Katılımcılardan yere çizili olduğu varsayılan, bir ucu 0 diğer ucu 100 olarak kabul edilen hayali bir çizgi olduğunu düşünmeleri istenir. Sıfır olan uç noktaya “Bugün hiç hoşnut kalmadım” ve 100 olan diğer uca “bugün çok hoşnut kaldım.” ifadeleri yazılır. Katılımcılardan bu güne ilişkin duygu ve düşüncelerini değerlendirip, kendilerini nasıl hissediyorlarsa o noktada durmaları istenir. Sıfır noktasında duruyorsam hiç hoşnut kalmadığım, yüzde duruyorsam çok hoşnut kaldığım anlamına gelir. Ancak mutlaka iki uç noktada durmak gerekmiyor. Çizginin her hangi bir noktası da seçilebilir. İsteyenler bulundukları noktaya dair açıklama yapabilirler. Ancak burada ifade edilen duyguların tartışmaya açılmamasına dikkat edilmelidir.
SÜRE: 20 dakika
MALZEME: Yok
DEĞERLENDİRME: Bu egzersizi yorumsuz biçimde gerçekleştirmek de mümkündür. Antrenörler için, sonrasında kişilere doğrudan hitap etmek ve olumsuz duyguları sormak önemli olabilir. Böylece olası sorunlar çözülebilir.
NOT: Aynı yöntem uygulanarak her hangi bir konuda grubun eğilimini belirlemek de mümkündür. İlk kez ele alınacak olan bir konunun ana hatlarını ortaya koyacak üç ile beş arasında önerme oluşturulup, belirli aralıklarla katılımcılara okunur ve hayali çizginin düşüncesine göre istediği bir noktasında durması istenir.

2) TELEVİZYON PROGRAMI
AMAÇ: Uzun süreli antrenmanların son gününde sürecin tamamını değerlendirmek için grup çalışması.
YÖNTEM: Küçük gruplar
UYGULAMA: Katılımcı sayısına göre eşit sayıda küçük grup oluşturulur. Her grup yapılan antrenman ile ilgili beş dakikalık bir haber yapacaktır. Antrenmanın değerlendirildi bir içerik olmalıdır.
MALZEME: Grupların yaratıcılığına bağlı olarak her şey kullanılabilir.
SÜRE: 30 dakika (5 dakikalık sunumlar için hazırlık süresi.)

3) “SENİ SEVİYORUM, ÇÜNKÜ ...”
AMAÇ: Antrenmanın sonunda herkesin güzel bir anıyla çalışmadan ayrılması.
YÖNTEM: Büyük grup
UYGULAMA: Herkesin sırtına büyük bir kağıt yapıştırılır. Kağıtların üstüne “seni
seviyorum çünkü...” yazılıdır. Herkes birbirinin sırtındaki kağıtta bu cümleyi tamamlar.
O katılımcıyla ilgili sevdiği bir şeyi yazar. Sürenin bitiminde kağıtlar katılımcıların
kendilerine verilir.
SÜRE: 20 dakika
MALZEME: Katılımcı sayısı kadar büyük kağıt, markör kalem, bant.

ANTRENÖRLERE: Grup-Birey-Tema




Grup - Birey – Tema Üçgeni


Bir antrenman grup birey tema ve çevre olarak ifade edebileceğimiz ögelerden oluşur. Bu faktörleri belli bir çevre içinde oluşan ve her bir ucuna grup, birey ve temanın yerleştirildiği bir üçgen olarak tasarlaya biliriz.

Tüm grubu ve tek tek üyeleri etkileyen çevre, zamanı, mekanı, doğayı, katılımcıları, onların cinsiyetleri, eğitim ve sosyal durumlarını, toplumu, tarihsel ya da güncel kültürel ve politik etkilenmeleri vb. şeyleri kapsar kapsar.

Bir antrenmanın verimli ve başarılı bir biçimde gerçekleştirilebilmesi, üçgeni oluşturan üç faktör için optimal koşulların oluşması amacıyla üçgen içersinde dinamik bir denge geliştirilmelidir. Bir ucun fazla yoğunluk kazanması öteki unsurların doğrudan dışarıda bırakılmasını beraberinde getirir. Bu da süreci olumsuz biçimde etkiler. Bireye yönelik bir çalışma tarzı baskın ise gruba ve temaya yeterince yer verilmez. Temaya fazla ağırlık verilirse bireylerin ve grubun ihtiyaçları ihmal edilir.

Bir antrenman programında yer alan birimlerin (sunum, egzersiz, oyun, tartışma vb.) bu üç faktörün her birine aynı ölçüde hitap etmesi mümkün değildir. Örneğin, tüm grupla ortaklaşa yürütülen teori ağırlıklı bir çalışmanın ardından bireylerin üretilenleri hazmedeceği ve kendini ifade edebileceği bir birime geçilmelidir. Bunun için antrenörler daha hazırlık sürecinde dengeyi gözetici bir şekilde programı tasarlamalıdırlar.

Ancak faktörler arası denge zaman ölçülü bir hesaplama işi değildir, durumu ve gelişmeleri iyi gözlemlemekle ilişkilidir. Örneğin grup içinde bir sorun çıktığında öncelik, tasarlanan programa karşın (daha sonra tekrar temaya dönmek koşuluyla) bu sorunun çözülmesidir.

Dengenin oluşturulmasında sorumluluk hem antrenör hem de katılımcılara aittir.

Dinamik bir denge için en azından olması gerekenler:

-Grubun ve tek tek bireylerin çevrelerine dikkat edilmesi
-Antrenman boyunca bireyin katılımı için tüm olanaklarının sağlanması
-Grubun ortak çalışma için geçerli davranış ilkeleri üzerinde bir anlaşma sağlayabilmesi
-İlgi grupları dengenin sağlanması ve korunmasında önemlidir
-Temanın tutarlı bir şekilde ele alınması ve grubun ilgilenmek istediği konulara yönelinmesi
-Ortada görünen ve şeffaf bir yönetimin mevcut olması
-Hem bireyler hem grup için güvenli ve korkusuz bir çalışma ortamının sağlanabilmesi

ANTRENÖRLERE: Yönlendiricilik İpuçları


BİR TARTIŞMAYA YÖNLENDİRİCİLİK YAPMANIN İPUÇLARI
TONU YAKALAMAK (KURMAK)
Tartışmanın niteliğini ve tonunu etkileyebilmek için iki temel an vardır. Bunlardan biri, tartışmanın başlangıç anıdır. Herkesin konuşma hakkı olduğunu ve katkılarının da beklendiğini belirtmek, bu atmosferi kurmak gerekir. Tabii ki bu, grup üyeleri birbirine güvendiğinde ve fikirlerinin dikkate alındığını hissettiğinde işleyecektir.
· Mümkünse daire biçiminde oturun ya da en azından birbirinizin yüzünü görebilecek şekilde. Bu mümkün olmadığında, yürütücü, konuşurken grup üyeleri arasında dolaşabilir.
· Grup üyeleri birbirini tanımıyorsa, “tanışma” egzersizleri kullanılabilir. Grup üyeleri kendilerini tanıtabilir ya da bir başkası ile konuştuktan sonra birbirlerini gruba “sunabilirler”. Tanışma, en sevdikleri hobi, kendilerini benzetmekten hoşlandıkları hayvan, vb. gibi şeyleri paylaştıklarında çok daha eğlenceli olabilir.
· Yürütücü, tartışmaya açık uçlu sorularla başlayarak grup üyelerine vurgu yaparsa kendi rolünü öne çıkarmamış olur. Katılımcılar kendi görüşlerini ileri sürdüğünde yürütücü, “herkes ne düşünüyor?” ya da “buna katılan başka kimse var mı?” ya da “katılmayan var mı?” biçiminde sorduğu sorularla grup üyelerinin yürütücüye değil birbirlerine yanıt vermelerini teşvik eder.
· Bazen tartışma için “taban kurallar” koymak iyi bir fikir olabilir. Bu, özellikle grup üyeleri çocuklar ise önemlidir. Eğer çocuklar yeterince büyükse, onlar da taban kuralların oluşturulmasında yardımcı olabilirler. Tartışma kurallarının ne olması gerektiğini onlara sorabilir ve böylelikle herkesi konuşmaya teşvik etmiş olursunuz. İşte bazı kurallar için birkaç fikir;
1- Herkes bir diğerini saygıyla dinlemelidir. (katılmıyor olsa bile)
2- Konuşan kişinin sözü kesilmemelidir.
3- Aynı anda birden fazla kişi konuşmamalıdır.
4- Hiç kimsenin fikri alay konusu yapılmamalıdır.
5- Eğer birisine katılmıyorsanız, paylaşmadığınız onun düşüncesidir. Kişinin kendisine saldırma.
6- Başkasının seni anlamaya çalışmasını beklediğin gibi sen de diğerini anlamaya çalış.

YARDIMCI TARTIŞMA
Yürütücü, grup üyelerinin sayısına, konunun her bir katılımcı için önem derecesine göre değişen tartışma yöntemleri kullanabilir. Bu, tartışmanın nasıl yapılandığına göre değişir. Örneğin, bazı genel sınıf tartışmalarında yürütücü tartışmayı basit bir biçimde açar ve düşüncesini belirtmeye gönüllü olan biri olup olmadığını sorar. Ancak, eğer grup özellikle utangaçsa ya da yürütücü, herkesin tartışmaya aktif olarak girdiğinden emin olmak istiyorsa tartışma bundan sonra da yapılandırılabilir.
· Yürütücü, sadece bir tur yapabilir (ya da daire biçiminde oturulmuyorsa, sırayla gidebilir) ve herkesin, yorumlarını söylemesini ister. Bu teknik son derece kapsayıcıdır ama çok zaman alabilir ya da biraz sıkıcı olabilir.
· Grup üyeleri, tartışma için ikili gruplara ayrılabilir. Bir tartışma biçiminde, bu kişilerin karşıt “durumları” belirlenebilir. (Eğer bunu yaparsanız, kendi kişisel duruşlarına uymayan bir durumu belirlemek ilginç olabilir) Yürütücü, yine çift olarak, her bir gruptan, birbirleriyle “görüşmesini” isteyebilir; daha sonra partnerlerinin görüşlerini grubun geri kalanına aktarırlar. Grup üyeleri birbirini tanımadığında, en azından bir kişiyle tanışmanın kolay ve kişisel biçimini sağladığı için ‘çift yöntemi’ni kullanmak çok hoştur. Kişilerden, ardışık yöntemle çift oluşturması da istenebilir (örn; ilk olarak sağındakiyle, sonra solundakiyle).
· Büyük grup, altı ya da sekiz kişiye kadar küçük gruplara bölünebilir; çocuklarda bu sayı normal olarak dördü geçmez.
Tartışmada, gönüllülük temelinde ya da tasarlanan şeye göre herkesten bir şeyler yapması istenebilir. Öğrenciler için bazı yapılar oluşturmak üzere öğretmenler sık sık, “raportör” (olan biteni yazmak için), “düzenleyici” (grubun, belirlenmiş olan noktada olup olmadığından emin olmak için), “malzemeci” (egzersizle ilgili malzeme gerekli olduğunda) gibi ya da egzersizle ilgili bazı özel roller önerirler.
Lütfen bu grupların sözlü olarak ya da büyük bir kağıt üzerinde yazdıkları notları ya da her ikisini de aktarmak üzere gruba “geri rapor” vermelerinin ideal olduğunu not edin. Bu yolla, tartışmayı grubun tümüne geri getirirsiniz. Küçük grup formatı çalışması, basit tartışmalar ya da düşüncelerin paylaşım biçimine göre genellikle “uygulama” egzersizleri için daha idealdir.
Yürütücü olarak, tartışmayı nasıl organize edeceğinize dair hızlı bir karar almanız gerekebilir. İletişimin ne kadar iyi gittiğini temel alarak, herkesi büyük grupta tutabilir ya da kendi küçük gruplarında kalmalarını sağlayabilirsiniz.
Tartışmanın içinde sizin işiniz, akışı sağlamak, atmosferi saygılı ve hoş tutmak, zeminin “konudan” kaymamasını sağlamak ve ortaya çıkabilecek olan çatışkılarla başa çıkmaktır. Bir çatışkı ortaya çıktığında, düşünceler kadar duygular da dikkate alınmalıdır. Mümkünse böylesi bir gerilime arabuluculuk etmek üzere grubu da çatışkı durumu ile ilgilenmesini sağlamaya çalışın. Çatışkı çok yoğun ve kişisel ise bunu, grup dışında, özel olarak ele almak çok önemlidir.Bir beceri olan çatışkı çözümü için söylenecek çok şey olmakla birlikte, bundan bahsetmeye yetecek kadar burada yer bulunmamaktadır.
Yürütücü, grup üyelerinin katılımını her zaman desteklemelidir. Bu, bireylerin ya da grupların çabaları ya da yaratıcılıklarını överek (kompliman yaparak), utangaç bazı grup üyelerini düşüncelerini açıklama konusunda zorlamadan ama cesaretlendirerek ve ortaya konan düşünceler üzerinde çalışarak yapılabilir. Bu yüreklendirme sözcüklerle yapılabileceği gibi mimiklerle ya da vücut diliyle de yapılabilir. Grup üyelerini aynı biçimde “dinlemek” de önemlidir.

TOPARLAMA
Bir oturum pek çok değişik biçimde kapatılabilir. Tartışmaların ve egzersizlerin olumlu yönlerini öne çıkarmak, kişisel katılımları için üyelere teşekkür etmek her zaman iyi bir fikirdir. Eğer tartışmayı sevdiyseniz, bunu söyleyin! Eğer tartışma süregiden bir tartışmanın parçası ise, ortaya çıkan şey üzerinde bir şeyler yapmak isteyebilirsiniz. Örneğin; görüşler arasında ilginç farklılıklar ortaya çıkarsa, katılımcılardan, kendi durumlarına ilişkin bir şeyler yazmalarını isteyebilirsiniz. Hatta geniş bir araştırma projesi dahi geliştirilebilir. Katılımcılar için tartışmanın/egzersizin amacı kendileri hakkında daha fazla şey öğrenmek ve gelişmek ise, onlara tartışmaya ilişkin kendi düşüncelerini, tepkilerini ve sorularını yazacakları kişisel bir günlük tutmalarını söyleyebilirsiniz. Bunlar, katılımcı tarafından saklanabileceği gibi, geri besleme almak amacıyla yürütücü ile özel olarak ta paylaşılabilir.
Eğer, iletişim tekniklerinin kendisini kuvvetlendirmek isterseniz, aşağıdaki türden sorulara yüksek sesle ya da yazılı olarak bir yanıt vermelerini isteyebilirsiniz.;

· Tartışmada iyi giden neydi? Bunu nereden bilebiliyorsunuz?
· Tartışmada zor olan neydi, neden?
· Anlaşmazlıklar ya da çatışkılar nasıl ele alındı?
· Herkes katılım şansı yakaladı mı? Değilse, katılıma davet edildiler mi?
· Birinin düşüncesiyle entellektüel temelde farklı oluşunuz ile, birinin açıklamasına karşı duygusal bir tepki duymanız arasındaki farkı farkettiniz mi? Neden bu tepki de diğeri değil, açıklayabilir misiniz?
Son Olarak...
Yürütücülük yapmak hem bir sanat ve hem de bir bilimdir. İlkinde biraz “zor” bir duygu verse de kendinize karşı fazla sert olmayın. Bu yazı bazı fikirler içermekle birlikte kişinin kendi sezgisi en iyi kaynaktır. Yürütücülük becerilerinizi, kişilerin kendi düşüncelerini açıklamakta özgür hissettiği koşulları (ortamları) gözlemleyerek geliştirebilirsiniz. Eğer, kişileri tartışmaya katma konusunda özel becerisi olan birini tanıyorsanız, bazı fikirler almak için onu da izleyebilirsiniz.
Unutmayın.... Eğlenin!

ANTRENÖRLERE: Bir Antrenman Nasıl Gerçekleşir?

Bir Antrenman Nasıl Gerçekleşir?


Bir antrenmanın aşamalarını kabaca şöyle sıralayabiliriz:

Planlama
Hazırlık
Metodoloji
Uygulama
Değerlendirme

Planlama
Bu aşama, bir grubun ihtiyaçları çerçevesinde, şiddetten arınmışlığın temel kavramlarını anlamak/içselleştirmek, politik faaliyeti sırasında kilitlendiği konu ya da durumları şiddetten arınmış yöntemlerle çözümlemek yahut da günlük hayatın ve politik faaliyetlerinin bir provasını yapmak amacıyla bir antrenmanın planlanmasıdır. Bu aşamada antrenörün pozisyonu şu biçimlerde olabilir; Antrenör grubun bir üyesidir, bu planlamayı birlikte yapmışlardır. Antrenör grubun dışındadır, grup ya ihtiyaçları/istekleri çerçevesinde antrenörden yardım istemiştir ya da antrenör belli bir amaçla (eylem hazırlığı yada kavramların yaygınlaşması vb) gruba bir antrenman planı önermiştir. Oluşturulan şey antrenmanın başlığı, ana temasıdır.

Hazırlık
*Hazırlık aşamasında ilk adım antrenman yapılacak grubu tanımaktır. Böylelikle planlanan tema ile grup arasında bir bağlam oluşturulur. Grubu tanımak için temel birkaç soru yanıtlanır;
-Nasıl bir grup? (Yaş/Eğitim/Cinsiyet/Örgüt vb.)
-Ne istiyor?
-Öncelikleri nelerdir?
-Kaç kişi?

*Sonraki adım ise ise antrenörün kendi kapasitesini gözden geçirmesidir;
-Sınırlarım, donanımım/becerilerim ve zamanım nedir?

*Daha sonraki adım ise antrenörün grubun hedef ve nitelikleri ile kendi kapasitesi arasında bir bağlam oluşturmasıdır. Antrenör, önyargısız bir biçimde geniş bir perspektifle yapacaklarını düşünür, konuyu toparlamaya çalışır;
- Ana tema çerçevesinde hangi hedefe/hedeflere doğru gidiyorum
- Bu bağlamda hangi içeriği ele alıyorum?
- Hangi yöntemle ele alıyorum ?
- Hangi malzemeye ihtiyacım var?
- Ne kadar zamana ihtiyacım var?
Bu adımda yapılan değerlendirmeler sırasında antrenmanın gerçekleşeceği mekanın koşulları da (hava/ışık/ısı/genişlik vb) ayrıntılı olarak dikkate alınır.
Antrenör yukarıdaki sorular çerçevesinde yaptığı seçimleri, daha iyi değerlendirebilmek ve programı bütünlüklü olarak görebilmek için bir hazırlık çizelgesi üzerinde yerleştirir.

Metodoloji
Şiddetsizlik antrenmanlarının metodolojisi eğitilen ile eğitici ayrımının redden bir anlayışın üzerine oturur. Bu anlayışa göre eğitilenler bizzat eğitim sürecinin öznesidirler. Kısaca kafa, yürek ve el’in işbirliğine dayalı canlı öğrenim süreci olan antrenmanlar birbirini izleyen dört aşamaya tekabül eder;
1- Deneyim/Algılama: Çeşitli egzersizlerle bilinçli algılamaya itilen kişi/grup; içeriği, çevreyi, kendisinin ve ötekilerin davranışını ve bu davranışların karşılıklı olarak yarattığı etkileri algılar.
2- Düşünme: Algılanan şeylerin anlamları ve yarattıkları duygular üzerine düşünmeye başlanır.
3- Kavramlaştırma: İlk iki adımdan sonra, bu anlam ve duyguların hsangilerinin kalabileceğine ve hangilerinin değiştirilmesi gerektiğine karar verilir.
4- Uygulama: Değişimler için uygulamaya geçilir.

Şiddetsizlik antrenmanları katılımcıların deneyimleri esas alınır. Katılımcılar şiddet, çatışkılar, önyargılar, korku ve stres, grup içi ilişkiler vb. konularla ilgili deneyimlerinin bilincine varmalı, buradan yola çıkarak, antrenörün kolaylaştırıcılığı ile yeni davranış ve eylem biçimleri üretmeli ve pratikte denemelidir. Düşünceler somut eyleme dönüştüğü taktirde gerçekten bir öğrenim süreci yaşanmış demektir. Aynı şekilde eski davranış biçimlerini sürdürmeye dair bilinçli bir kararın alınması da bir öğrenim sürecinin göstergesidir. Önemli olan öğrenenlerin kendi eylemlerinin sonuçlarına katlanabilmeleri ve sorumluluk üstlenebilmeleridir.
Antrenmanlarda ele alınacak her bir içerik, yukarıda kısaca özetlenen anlayış çerçevesinde çok yönlü bir değerlendirme sonucunda belirlenen en uygun yöntem(ler) ile katılımcılara sunulur. Antrenör, değerlendirme yaparken grup, birey ve tema arasında gözetilmesi gereken dinamik dengeyi gözetmeli, grubu tanımak için sorulmuş soruları hatırlamalıdır. Bu bağlamda değerlendirmeye dair birkaç örnek vermek gerekirse;
* Grup, birey ve tema arasındaki dinamik dengenin korunabilmesi için grupla ortaklaşa yürütülen teori ağırlıklı bir çalışmanın ardından sonraki birimde bireylerin üretilenleri hazmedeceği ve kendini ifade edebileceği bir yöntem seçilmesi uygun olacaktır.
* Katılımcıların deneyimleri üzerinden bir çalışma yürütürken konu ağırlıklarının değişebileceğini hatırda tutmak gerekir. Bir antrenman programı, başlangıçta soyut bilgilere dayanılarak hazırlansa da katılımcıların beraberlerinde getirdikleri deneyimler en ince ayrıntılarına kadar planlanamayacağı için katılımcıların etkisi ve isteği ile değişebilecek açıklıkta olmalıdır.
* Fiziksel engellilerin bulunduğu bir grupta onların yapmakta zorlanacağı egzersizlerin yöntem olarak seçilmesi uygun olmayacaktır.
* Geleneksel tartışma alışkanlıklarını sürdüren bir gruptan kısa sürede efektif bir değerlendirme alınmak isteniyorsa, grubun “zaman bölü kişi sayısı” kuralını otokontrol yoluyla uygulayamayacağı düşünülüyorsa jeton yöntemi seçilebilir.

Uygulama

1) Antrenmana Giriş;
Bir antrenmana iyi bir giriş yapmak iyi bir kapanış için de gerekli ve önemlidir.
Giriş bölümü tanışmak, beklentileri paylaşmak, programı anlamak ve belirlemek, kontrat ve ilgi grupları oluşturmak gibi adımlardan oluşur. Temel amaç, katılımcıların birbirini tanıyıp kaynaşması, bir araya gelişin amacını ortaklaştırıp bir grup gibi davranabilmenin asgari kurallarını oluşturabilmesidir.
Tanışmak;
Bu adımda katılımcılar, genellikle buz kırıcı olarak da adlandırılan değişik oyun ve egzersizler aracılığı ile kendini tanıtır, diğerlerini tanır. İsimler ve katılımcıların birbiriyle ilişki kurmalarını kolaylaştıracak akılda kalacak karakteristik özellikleri ve ilgi alanları öğrenilmeye çalışılır.

Beklentileri öğrenmek;
Bu adımda, katılımcı “neden ben sizinle bu konuda konuşmaya/çalışmaya geldim”, “Bu çalışmadan/konuşmadan şöyle bir yarar umuyorum…” vb. ifadeler ile antrenmana dair beklentilerini,umut, endişe ve kaygılarını… dile getirir. Bu aynı zamanda antrenmanın hedeflerini de belirlemek anlamına gelir. Değişik egzersiz veya oyunlar ile tespit edilen beklentiler kayıt altına alınır ve tüm çalışma boyunca tüm katılımcıların görebileceği bir yerde durur. Amaç öğrenme süreci boyunca katılımcıların kendilerinde ve diğerlerindeki değişim ve gelişmeyi izlemelerini sağlamaktır. Aynı zamanda bu antrenörlere süreci yönlendirme ve katılımcıların istek ve beklentilerine uygun olarak programı değiştirme olanağı verir. Öğrenme sürecinin sonunda ise katılımcıların ve grubun hedeflerine ulaşıp ulaşmadığını değerlendirme imkanı verir; “Ben/biz bu çalışmada girişte söylediğimiz ....... hedeflerine ulaştım/tık”

Programın tanıtılması/oluşturulması ;
Antrenör, bu aşamada başlıklar halinde sıralanmış antrenman programını katılımcılar ile paylaşır; “Ben/biz sizinle .........konuda çalışacağız. ........................ hedefleyen, ............, ...................... yöntemleri kullanacağım(ız) ve şu zamana /saate kadar birlikte olacağız.”
Antrenmanda bir grup belli bir konuda öğrenmek/çalışmak amacıyla bir araya gelmiştir. Hedefleri grup ve bireyler belirler, hedefe gidilecek teknik yolu ise antrenör çizer, bu yolla konun işlenmesini/öğrenilmesini kolaylaştırır. Program bu tekniklerin ayrıntısını değil ama genel anlamını ve akış sırasını verir. Katılımcının çalışma, mola, yemek ve dinlenme saatlerini, sürelerini bilmesi önemlidir. Bu bilgiler çerçevesinde ihtiyaçlarını dile getirip davranışlarını ona göre ayarlayabilmesi katılımcıyı rahatlatır, antrenman sürecine ve ortamına dair güvenini sağlar.
Antrenman süreci içersinde grubun ve bireylerin ihtiyaçlarında değişmeler olabilir. Antrenörler bu değişiklikleri dikkate alarak grup ile birlikte programda değişiklikler yapar.

Kontrat Oluşturmak:
Kontratlar grubun ilkede özerkliğine işaret eder. Önemli olan kontratın bütünlüğünden çok grubun ortak karar alma üreci içinde olmasıdır. Grup, kendi kurallarını bizzat belirler, bunları şeffaf hale getirir ve kaydeder. Böylelikle bir grup olmaya başlar. Kuralların kaydedilmiş olması hiçbir şekilde değişmeyecekleri anlamına gelmez. Gerektiğinde eksikleri giderilir, hatta ihtiyaçlar çerçevesinde tümden yenilenebilir. Önemli olan bireysel ya da kolektif kural ihlalleri ile karşılaşıldığında grubun bunu tartışabilme imkanı bulmasıdır.

İlgi grupları oluşturmak:
Her antrenman bir grup ile gerçekleştirilir. Ancak grup ile tek tek katılımcılar arasında bir bağlam oluşturmak gerekmektedir. Bir antrenmanda ilgi grupları birey (ben) ile grup (biz ) arasındaki bağlamı oluşturan unsurlardır. Antrenman süreci boyunca antrenmanların gidiş yönüne, konuların içerik ve işlenişine, antrenörlere ve başka katılımcılara yönelik eleştiri ve değerlendirmelerin yapılmasına imkan tanır. Bir sorunun büyük guruba taşımadan önce konuşup çözüm önerileri üretmek ilgi gruplarının görevidir.
İlgi grupları aynı zamanda duygu yuvasıdır. Burada kaygılar, korkular, hayal kırıklıkları, istekler ve hayaller paylaşılır.
Grupların oluşturulması mümkün olduğunca isteğe bağlı olmalıdır. Ancak, grup içi yakınlaşmayı/kaynaşmayı arttırmak, cinsiyet ve yaş dağılımına dengeli tutmak, dil sorunu vb gibi nedenler ile raslantısal yollar ile ya da müdahele ederek ilgi grubu oluşturmak da mümkündür.

2) Konu(nun)ların işlenmesi
Yukarıda da vurgulandığı gibi antrenmanda hedefleri grup ve bireyler belirler, hedefe gidilecek teknik yolu ise antrenör çizer. Antrenörler konun öğrenilmesinden, katılımcılar öğrenmekten sorumludur. Ancak, katılımcılar deneysel sürece katılımları oranında öğrenirler. Çünkü şiddetsizlik antrenmanlarının dayandığı nokta somut hayat ve somut eylemdir. Antrenörler yukarıda ifade edilen metodolojik yaklaşım çerçevesinde seçilen yöntemlerle ve birey, gurup, tema arasındaki dengeyi gözeterek konuyu işler.
Giriş bölümündeki teknik işler tamamlandıktan sonra asıl konu(ya)lara geçmezden önce gündelik yaşamı geride bırakmaya, katılımcıların antrenmanın havasına girmelerine yardımcı olacak egzersizler yapılmasında yarar vardır.
Konu işlenirken grubun ihtiyaçlarına ve duygusal durumlara azami özen ve dikkat gösterilmelidir. Bu antrenörün önceden belirlediği teknik ve yöntemleri hızla değiştirebilmesine ve grubun dinamiğinin canlı tutulmasına olanak tanır. Örneğin yapılan bir teorik çalışma sırasında grupta bir yorgunluk/ilgisizlik hali hissedildiğinde araya koyulacak uygun bir oyun ya da hareketli bir egzersiz ile grubun toparlanmasına, canlanmasına yardımcı olunur.
Konunun işlenmesi sırasında olabildiğince sunum tarzındaki sözel bölümlerden kaçınmalıdır. Mecbur kalınan hallerde ise toparlayıcı olacak biçimde sona bırakılmasında yarar vardır. İşlenen birimler arasında ise bir iç tutarlılık ve devamlılık olmalıdır. Konular işlenirken her aşamada bireylerin katılımına ve rahatça düşünsel katkıda bulunmalarına olanak veren güvenli bir ortam oluşturulmalıdır. Öngörülen ve ilan edilen sürelere azami biçimde uygun davranmak önemlidir. Süre değişiklikleri veya zaman ihlalleri katılımcılar ile birlikte alınmalıdır.

Değerlendirme

Değerlendirme bir antrenmanın ihmal edilemeyecek öğelerinden biridir. Çok önemlidir; Yapılan geri bildirimler ile antrenmanın hem kişiler hemde grup açısından hedefine ulaşıp ulaşmadığı tespit edilir. Böylelikle eksikler tamamlanır, olumsuz duygulara neden olan noktalar açığa çıkar. Program değişiklikleri yapılabilir. Değerlendirmeler;
-Her çalışma biriminin sonunda
-Gün bitiminde,
-İlgi gruplarında,
-Genel toplantılarda,
-Tüm antrenmanın sonunda yapılır.

İLGİ GRUBU


İLGİ GRUBU


İlgi grupları, 5 ile 10 arasında kişiden oluşan “kendine yetme” destek sistemleridir. Aynı amacı taşıyan bir çok ilgi grubu geniş bir eylemlilikte beraber hareket edebilir veya bir ilgi grubu düşündüğü eylemi kendisi harekete geçirebilir. Bazen ilgi grupları uzun bir süre bir arada kalır, politik destek vermek amacıyla varolurlar ve/veya eğitim gruplarıdır ve bu gruplar sadece zaman zaman eylemlere katılır.
Eğer sivil itaatsizlikte bulunmayı planlıyorsanız en iyisi bir ilgi grubu oluşturmak veya varolan bir tanesine katılmaktır. İlgi grupları, üyeleri için destek verme ve dayanışma amacıyla vardır. Yalıtılmış hissetme veya hareketten uzaklaştırılmış hissetme, kalabalık veya genel olarak dünya sıkıntıları bir ilgi grubu beraber çalıştığında ve eylediğinde, gelişen güven ve samimiyetle kısmen giderilebilir. Bu samimiyetin geliştirilmesiyle birlikte ilgi grubunun yapısı, dışarıdan provakatörlerin sızma olasılığını oldukça azaltır. Bununla birlikte, bir eylemdeki katılımcılar ilgi gruplarından ayrı olarak da eyleme hazırlanmalıdır.
İlgi grupları büyük çaplı eylemliliklerin temel karar alma organlarını oluşturur. Şiddetten arınmışlığın ana hatları içinde kalınabildiği sürece, ilgi grupları genellikle, seçtikleri herhangi bir katılım şeklinin geliştirilmesine teşvik eder.
Her ilgi grubu kararların nasıl alınacağına ve yapılmak istenilenin ne olduğuna kendisi karar vermelidir. Bu süreç bir ilgi oluştuğu zaman başlar. Eğer yeni bir insan ilgi grubuna katılmak istediğini söylerse, o kişi ilgi grubunun inançlarını ve yapmayı planladıklarını öğrenmeli ve bunları paylaşıyorsa katılmaya karar vermelidir. Bazı gruplar bütün katılımcılarının örneğin feminizme bağlılık veya şiddetten arınmışlığın bir yaşam tarzı olması gibi paylaşımları olmasını isteyebilir. Bir eyleme özgü olarak oluşturulmuş diğerleri ise, daha az kapsamlı anlaşmalara sahip olabilirler. Bir grup bazı temel anlaşmalara sahip olmadan karar almada konsensusa ulaşmayı umut edemez. Bir temel üzerinde anlaşıldığında, spesifik bir konunun ve eylemin detayları üzerine çalışma birinin bekleyebileceğinden daha zor olmayacaktır; iyi bir fikrin üzerine gidilmesinin istekliliği sağlanmalıdır ki bu fikir başka birinin olsa da. Eğer grubunuzla etkili çalışamadığınızı anlarsanız kendinize yeni bir grup bulmaya çalışmanız daha iyi olacaktır.
Büyük çaplı eylemliliklerdeki ilgi grupları sıklıkla şiddetten arınmış antrenmanlar sırasında oluşturulur. İlgi grubunuzla bir eylemlilikten önce eğer arkadaş değilseniz birbirinizi tanımak için bir kaç kez buluşmak iyi bir fikir olur ve örgütsüzlük, yasal sistemle ilişki, grubunuzun eylemdeki rolü ...vb konular üzerine konuşmak iyi olur. Bir eylemden sonra grubunuzla buluşup değerlendirme de deneyim paylaşımı için bir araya gelmek yardımcı olur.




İLGİ GRUBUNDAKİ ROLLER
Bu roller şöyle sıralanabilir:
n Kolaylaştırıcı(lar)
n Sözcü, ilgi grubunun kararlarını destek merkezine ve geniş çaplı eylemlerde diğer ilgi gruplarına taşır.
n Destek kişisi(leri), bir kere bu sorumluluk alındığında sonuna kadar götürülmelidir.

DESTEK
Sivil itaatsizlikte desteğin rolü can alıcıdır. Destekçiler, görünür olma sorumluluğunu alır ve ilgi grubundan biri tutuklandığında dışarıyla ilişki kurmasını sağlar. Bu kişiler grup üyelerine dikkat ederek kişisel yardım sağlarlar ve üyeler arası paylaşımlarla da ilgilenirler. Bir ilgi grubu, şiddetten arınmış doğrudan eyleme katıldığında destekçiler, üyelerin kendilerini politik ifadelerinden dolayı yalnız bırakılmış, ihmal edilmiş ve üzerine fazla yüklenilmiş hissetmemeleri ve ihtiyaçlarını karşılamak için, bütün üyelerin görebileceği şekilde orada bulunurlar.
Sivil itaatsizlikte bulunmaya veya destek vermeye karar vermek sizin için zor olabilir. Destek verme kararını, şiddetten arınmış antrenmanda almak tavsiye edilir. Böylece her rolün; aileniz, işiniz ve yasal durumunuz (örn: şartlı tahliye olmak, Amerikan vatandaşı olmamak gibi) gibi diğer koşullarınızı nasıl etkileyeceğini düşünerek karar verebilirsiniz. Büyük bir eylem sırasında veya sonrasında diğer grupların destekçileriyle, bilgi aktarımı ve duygusal destek için ilişki halinde olun.

BİR EYLEMDEN ÖNCE
Karar hakkında gruba yardım et ve eylemlerini başlat; maddi ve manevi destek sağla; heyecanlarını ve kararlılık duygularını paylaş.

· İlgi grubundaki kişileri isimleriyle ve tanımlamalarıyla bil.
· Tutuklanan kişilerin nereden uygun bir biçimde alınabileceğini bil.
· Aşağıdaki bilgilerin bulunduğu gizli bir liste hazırla:
-tutuklananın adı
-tutuklama için kullanılan isim
· Kendi isteğiyle kefalet ödenmesini isteyen kim veya istemeyen kim, ve ne zaman.
· Hangi tutuklu ilişki kurmak ister ve hangi koşullar altında
· Özel tıbbi bilgiler veya ihtiyaç duyulan diğer özel bilgiler bilinmelidir.
· Bireylerin birlikte neyi ve nasıl yapmayı planladıklarını bil.
· Kimin reşit olmadığını bil.
· Kişinin avukattan ne istediği ve neye ihtiyaç duyduğu da bilinmelidir.
BÜYÜK ÇAPLI BİR EYLEM İÇİN
· Destek koordinatörlerinin kim olduğunu öğren
· Eylem ofisinin telefon numarasını bil.
· Grubun, ilgi grubu kontrol kağıdını doldurduğundan emin ol.
· İsminizin, telefon numaranızın, size nereden ulaşılabileceğinin ve destek verme işini ne kadar zaman yapacağınızın ilgi grubu listesine yazıldığından emin olun.

BİR EYLEM SIRASINDA
· Yapabilirseniz, tutuklama yapılan bölgeyi ve yapılmayan alanların yerini öğrenin.
· Geniş çaplı bir eylemde, hakkınızdaki gerekli bilgileri diğer bir destekçiye bildirin.
· Kendiniz için ve sivil itaatsizlik yapanlar için bir çok kağıt, kalem ve yiyecek bulundurun.
· Sivil itaatsizlik yapanların kimliklerini, paralarını, anahtarlarını ve diğer eşyalarına sahip çıkın.
· Tutuklama stratejilerinde veya benzeri şeylerde değişiklik olmadığı sürece sivil itaatçilerle mümkün olduğunca ilişki halinde kalın.
· Tutuklamalar başladığında, her bireyin ismini, tutuklanma zamanını, tutuklanma tarzını, tutuklama yapan görevlinin muamelesini (mümkünse rozet numarasını) ve kimin işbirliği yapmadığını not alın.
· İlgi grubundan en az bir destekçi tutuklama yapılan alanda ve en az bir destekçi de tutuklananların götürüldüğü yerde bulunmalıdır.

MAHKEME BİNASINDA ( sivil itaatçilerin götürüldüğü yer ise)
Suçlamalar sırasında hazır bulunun ve grubunuzdaki her kişi için yapılan iddiaları aklınızda tutmaya çalışın. Büyük bir eylem sırasında, aşağıdaki bilgileri ofise bildirin:
· Yargıcın ismi
· Sivil itaatçinin ismi
· Suçlama
· İtiraz (suçlu değildir, yaratıcı ifadedir, suçludur vb.)
· eğer suçlu bulunduysa, karar zorla kabul ettirilmiştir.
· Suçlu değilse:
· kefalet bedeli
· kimin kefalet ödeyip ödemeyeceği
· tarih, saat ve mahkeme yeri
· Eğer odada bir avukat bulunuyorsa ismi
· Gerekli olabilecek diğer bilgiler

EYLEMDEN SONRA
· Tutuklanan her kişi hakkında kimin haber alması gerekiyorsa arayın.
· Duruşmalara veya sivil itaatçilerin bulunduğu diğer yerlere gidin. Takiplerle yardım edin.
· Davalı için bilgi toplamaya yardım edin.
· Büyük bir eylemde, ofisin ve/veya destek kordinatörlerinin şehri ne zaman terkedeceğinizi ya da terkedip etmeyeceğinizi bildiklerinden emin olun ve desteklediğiniz kişiler hakkındaki gerekli bilgileri bildirin.
Eğer sivil itaatçiler bir hapisteyse, hapisten telefon etme ihtimaline karşı birisi daima telefonun yanında bulunmalıdır. Bir arada tutuklanmamış ilgi grubu üyeleri için büyük bir ihtimalle sürekli bir git-gel durumu yaşayacaksınızdır
· Hapiste tutulanlar hakkında ve nerede tutuklandıkları hakkında ofisle kontakt kur. (geniş çaplı tutuklamalarda)
· Hapishane yerine, biri ihtiyaç duyarsa diye medikal yardım getirmeye hazırlan ve idare edilip edilmediğini takip et.
· Grup üyelerini hapishanede ziyaret et ve her mesajı ilet.
· Sivil itaatçiler için çiçeklerine, hayvanlarına, arabalarına bak.
· Hapishanedekilere mektup yaz ve hapishane önünde destek eylemi organize et.
· Serbest bırakıldıklarında, onları hapisten almak için orada bulun.
· Destek kişilerini destekle - birlikte çalışmak yükü azaltır.

Nancy Alach
ç.n Hilal Demir